Kluizenaars, heren en heiligen. Fietsroute Alden Biesen, Hoeselt, 's Herenelderen, Genoelselderen en Membruggen

Dit is knooppunt 68 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Een legende ligt aan de oorsprong van de stichting van een kapel in Biesen. Volgens het verhaal woedden er aan het begin van de 13de eeuw hevige twisten in de streek. Onze-Lieve-Vrouw verscheen en vroeg om een kapel voor haar op te richten, waarop de vrede zou wederkeren. Een miraculeus beeld van de H. Maagd en wonderbare genezingen deden de kapel uitgroeien tot een bedevaartsoord. Dit bedehuis werd in 1220 aan de Duitse Orde geschonken. De huidige kerk werd gebouwd in de 17de eeuw en dient nu als parochiekerk voor Rijkhoven. Ze is versierd met enkele opmerkelijke schilderijen van GASPAR DE CRAYER. Op het doek boven het O.-L.-Vrouwaltaar staat een piëta met aan haar voeten de knielende Elisabeth en Franciscus van Assisi. Het andere schilderij toont Sint-Joris, die de standaard krijgt van de aartsengel Michaël. Op de achtergrond gaat hij het gevecht aan met de draak. Ze illustreren de dubbele opdracht van de Duitse Orde: hun zorg als hospitaalorde en hun strijd voor het geloof als ridderorde. Het houten hoofdaltaar is zwart en wit geschilderd, de kleuren van de Duitse Orde. Het rechter zijaltaar is gewijd aan de Heilige Blasius (17de eeuw), aanroepen tegen keelaandoeningen. Hier tegenover staat de koorstoel van de landcommandeur, een eiken zetel, vervaardigd rond 1700. Open Kerk: dagelijks 9u-17u (Winterperiode: vanaf 10u) GASPAR DE CRAYER Gaspar De Crayer (Antwerpen 1584 - Gent 1669) was een kunstschilder uit de Antwerpse school, waartoe ook Pieter Brueghel, Antoon Van Dyck en Rubens behoren. In zijn tijd was hij één van de belangrijkste kunstenaars uit de Zuidelijke Nederlanden. Hij was hofschilder van landvoogd Leopold Willem van Oostenrijk, die tegelijk grootmeester van de Duitse Orde was.

Alden Biesen was een landcommanderij van de DUITSE ORDE. In 1220 ontvingen zij de gronden van Alden Biesen. Dit complex stond aan het hoofd van een lange gordel commanderijen die vanuit Bekkevoort helemaal tot in Bonn reikte. Elke commanderij stond onder het gezag van een Commandeur. Deze moesten dan weer verantwoording afleggen aan hun superieur: de landcommandeur. Deze leidde het complex Alden Biesen. De huidige gebouwen werden opgetrokken van de 16de tot de 18de eeuw. Alden Biesen bleef rijk en machtig tot aan Franse Revolutie wanneer de goederen van de orde in beslag werden genomen en openbaar verkocht werden. De erfgenamen van de toenmalige kopers bewoonden het kasteel tot 1971. Vandaag is Alden Biesen een multifunctioneel cultuurcentrum van de Vlaamse Gemeenschap. Toeristisch onthaalcentrum: 9u-17u (Winterperiode: vanaf 10u) DE DUITSE ORDE De Duitse Orde of Teutoonse Orde, was een geestelijke ridderorde die gesticht werd in 1190 in de tijd van de Kruistochten. De leden waren adellijke ridders die geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aflegden. Naast geestelijke zorg en liefdadigheid was vooral de strijd tegen de andersgelovigen het ideaal van de orde. De priesters-broeders waren belast met de zielzorg terwijl de ridder-broeders ten strijde trokken. Oorspronkelijk werd de Duitse Orde ingezet in het Heilige Land, maar gaandeweg werd haar werkterrein steeds groter.

Dit is knooppunt 108 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bouwden de jeugdbewegingen van Hoeselt deze kapel onder leiding van de onderpastoor Vliegen. In de achtermuur is een groot veldkruis ingemetseld met daarop de tekst: 'en niemand die mijn herkomst gist of er mijn bestemming wist.' Maar de herkomst van het kruis is geen mysterie: het was de enige overblijver van een reeks veldkruisen die langs de oude weg tussen Hoeselt en Alden Biesen stond. De veldkruisen herinnerden aan een bloederig stukje geschiedenis: de Hoeselaren hadden een aantal knechten uit Alden Biesen overvallen. Degene die konden ontsnappen, werden ingehaald en gedood ter hoogte van het Biesenveld. De DUITSE ORDE richtte er ter herinnering deze veldkruisen op. DE DUITSE ORDE De Duitse Orde of Teutoonse Orde, was een geestelijke ridderorde die gesticht werd in 1190 in de tijd van de Kruistochten. De leden waren adellijke ridders die geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aflegden. Naast geestelijke zorg en liefdadigheid was vooral de strijd tegen de andersgelovigen het ideaal van de orde. De priesters-broeders waren belast met de zielzorg terwijl de ridder-broeders ten strijde trokken. Oorspronkelijk werd de Duitse Orde ingezet in het Heilige Land, maar gaandeweg werd haar werkterrein steeds groter. Auteur: Stichting Open Kerken Meer informatie

Verbindingstraject van het fietsknooppuntennetwerk door het centrum van Hoeselt.

Opvallend kleurrijke, classicistische kerk uit de 18de eeuw met veel oudere toren. Binnenin zijn de meest waardevolle kunstwerken verzameld in een schatkamertje. De vroeg-gotische doopvont is één van de oudste en meest opmerkelijke stukken in de kerk. Op de hoeken van de kuip staan vier hoofden afgebeeld: een man, een vrouwen, een grijsaard en een duivel. Ze staan symbool voor de vier levensstromen in het Aards Paradijs die op hun beurt dan weer de vier evangelisten symboliseren: Geon (Mattheus), Tigris (Marcus), Eufraat (Lucs) en Physon (Johannes). Sint-Stefanus, de patroonheilige van de kerk, is terug te vinden op het schilderij rechts van het koor. Op het doek is te zien hoe St-Stefanus, ook wel 'de eerste martelaar' genoemd, wordt gestenigd. De kleurrijke glasramen in het koor dateren uit 1896. Aan de noordkant wordt de legende van Sint-Lambertus en het hert afgebeeld. De ramen aan de zuidkant gaan over het leven van Sint-Lambertus. De kerk is lid van Stichting Open Kerken. Openingsuren: Elke dag: 10u - 17u

Deze plaats is van oudsher gekend als 'de kruislinde'. Het was een traditioneel rustpunt voor de Hoeselaren die met hun koopwaren naar de markt van Tongeren trokken. Hier kwamen de grenzen van Hoeselt, Werm en Hardelingen samen. De grenspaal werd geplaatst in 1685 en draagt het wapenschild van prins-bisschop Maximiliaan van Beieren. In het kapelletje staat een beeld van 'Christus op de koude steen'. Het is een voorstelling van Jezus die wacht op zijn executie. Ondanks het feit dit fragment uit zijn leven niet terug te vinden is in de Bijbel, komt de verering van de lijdende Christus op vele plekken voor.

Dit is knooppunt 119 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Alvorens het tunneltje onderdoor te rijden richting knooppunt 109, sla je linksaf (Sint-Annastraat). In de 17de eeuw vestigde de eerste kluizenaar, Geert van Elst, zich hier aan de rand van het dorp. Mogelijk bouwde hij ook de nabijgelegen Sint-Annakapel. Kluizenaar Jacobus van den Broeck ontving in 1709 een lapje grond van de Heer van Werm en bouwde een nieuwe kluis. Hij begon er een schooltje voor lokale kinderen. Het was ook Jacobus die de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lorette oprichtte, een kopie van het 'Heilig Huisje van Nazareth' in het bedevaartsoord Loreto (Italië). De laatste kluizenaar verliet de kluis van Vrijhern in 1905. In 2009 vierde men de 300ste verjaardag van de kapel. Om dit te vieren werd een schildering aangebracht op het plafond. Je ziet hoe de engel Gabriël de blijde boodschap aan Maria verkondigt. Elke week wordt hier nog een mis opgedragen. Het kapelletje heeft zelfs een eigen orgel. Te bezoeken: het domein is vrij toegankelijk. Op zondag is de cafetaria geopend.

Alvorens het tunneltje onderdoor te rijden richting knooppunt 109, sla je linksaf (Sint-Annastraat). Op weg naar de Kluis passeer je een kapelletje dat gebouwd werd in 1653 en gewijd is aan Sint-Anna. Op een kaart uit 1771 wordt ze al aangeduid als 'Chapelle de Vier Linden'. Vandaag is ze nog steeds omringd door vier lindebomen. Sint-Anna is de moeder van Maria. Vaak wordt zij afgebeeld samen met Jezus en Maria. Zulke afbeeldingen worden ook wel 'Sint-Anna-ten-Drieën' genoemd. De heilige Anna wordt vereerd als beschermheilige van onder meer moeders en zwangere vrouwen. Ze wordt o.a. aanroepen voor een goed huwelijk en tegen onvruchtbaarheid.

Dit is knooppunt 109 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Dit is knooppunt 110 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Het vroegmiddeleeuws domein Heldren werd omstreeks 1200 in twee Loonse HEERLIJKHEDEN gesplitst, nl. 's Herenelderen en Genoelselderen. De heren van 's Herenelderen, de familie van Hamal, bewoonde deze waterburcht vanaf de 13de eeuw tot in 1501. Nadien ging het kasteel over in de handen van de familie de Renesse. Verschillende leden van beide families zijn begraven in de Sint-Stefanuskerk. De kasteelhoeve strekt zich uit langsheen de Sint-Stefanusstraat en is voorzien van twee hoektorens. HEERLIJKHEID De heerlijkheid is een bestuursvorm die teruggaat tot de middeleeuwen. Ze vloeit voort uit het zogenaamde 'feodale' systeem van leenheren en leenmannen. Centraal staat de 'heer' die bepaalde rechten ontving van de koning. Aanvankelijk moest hij in ruil voor deze rechten militaire trouw zweren aan de koning. De 'heerlijkheid' is het gebied waarop de rechten betrekking hebben. Er bestonden heel wat rechten die een 'heer' kon ontvangen, zoals: het cijnsrecht (het recht om grondbelastingen te heffen), het recht om munten te slaan, het jachtrecht, het recht om een jaar- of weekmarkt te houden... Aan deze rechten zijn natuurlijk bepaalde inkomsten verbonden.

De Sint-Stefanuskerk werd in 1261 gesticht door de heren van Elderen, de bewoners van het nabijgelegen kasteel. De huidige, gotische kerk dateert uit de 15de eeuw en is volledig opgetrokken in mergelsteen. Op het hoofdaltaar staat een Antwerps retabel uit de 16de eeuw met voorstellingen uit het leven van Christus en het Oude Testament. De kerk bezit enkele zeer oude grafstenen van de familie van Hamal met voorstellingen van Willem van Hamal (1279) in volle wapenuitrusting, Egidius van Hamal (1354) eveneens in volle wapenuitrusting, Arnold van Hamal (1456) en Willem van Hamal (1494) met zijn echtgenote Maragaretha de Merode (1486). Ook de familie van Elderen is vertegenwoordigd: Anna van Elderen (1533) en Franciscus van Elderen (1320). De gedenksteen van de familie de Renesse dateert uit 1715.

Dit is knooppunt 113 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

De Sint-Martinuskerk werd gebouwd in opdracht van prinsbisschop Jean-Louis d'Elderen (1688-1694) en leunde aan bij de Maasstijl van dat ogenblik. Aan deze kerk ging op zijn minst een romaans gebouw vooraf. De kerk werd in 1870 sterk 'gerestaureerd' en vergroot. Enkel het huidige koor dateert nog uit de 17de eeuw. Het schip, transept en de toren dateren allen integraal uit 1870. In 2011 werd de laatste fase van de restauratiewerken voltooid. De kerk is bekend voor twee prachtig gedecoreerde, ivoren plaatjes uit achtste eeuw. Mogelijk diende ze als decoratie voor een boek. Het ene paneel beeldt een triomferende Jezus af die vier demonische dieren vertrappelt. Het andere plaatje toont twee taferelen: de boodschap van de engel Gabriël aan Maria (bovenaan) en het bezoek van zwangere Maria aan haar nicht Elisabeth, die op dat moment zwanger is van Johannes de Doper (onderaan). Op dit moment bevinden de plaatjes zich in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel.

Dit is knooppunt 86 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Het vroegmiddeleeuws domein Heldren werd omstreeks 1200 in twee Loonse HEERLIJKHEDEN gesplitst, nl. 's Herenelderen en Genoelselderen. Godenoel I (+1305), de vermoedelijke bouwheer van het kasteel, werd samen met zijn echtgenote Marula (+1300) in de kerk van Genoelselderen begraven. Tot in 1718, elf generaties lang, zwaaide het geslacht van Elderen onafgebroken de scepter in deze heerlijkheid. De meest bekende figuur van het geslacht van Elderen was Jan-Lodewijk die tussen 1688 en 1694 PRINS-BISSCHOP VAN LUIK was. Zijn gedenkmonument staat in de parochiekerk. Sinds 1990 is het kasteel in handen van de familie Van Rennes, die de wijntraditie in de regio (die teruggaat tot de Romeinse periode) nieuw leven inblies. In de wijngaarden worden Chardonnay- en Pinot Noir druiven verbouwd. Even verderop, aan de rand van het Grootbos, staat de pas gerestaureerde Sint-Hubertuskapel. PRINS-BISDOM LUIK Aanvankelijk was Luik een gewoon bisdom: een kerkelijk, administratief gebied onder leiding van een bisschop. In 980 kreeg bisschop Notger van de toenmalige keizer ook de heerlijke rechten over zijn bisdom. Dit betekende dat hij zowel de geestelijke als de wereldlijke macht mocht uitoefenen. Deze rechten gingen over op de volgende bisschoppen. Dit bleef zo tot aan het einde van de 18d eeuw. HEERLIJKHEID De heerlijkheid is een bestuursvorm die teruggaat tot de middeleeuwen. Ze vloeit voort uit het zogenaamde 'feodale' systeem van leenheren en leenmannen. Centraal staat de 'heer' die bepaalde rechten ontving van de koning. Aanvankelijk moest hij in ruil voor deze rechten militaire trouw zweren aan de koning. De 'heerlijkheid' is het gebied waarop de rechten betrekking hebben. Er bestonden heel wat rechten die een 'heer' kon ontvangen, zoals: het cijnsrecht (het recht om grondbelastingen te heffen), het recht om munten te slaan, het jachtrecht, het recht om een jaar- of weekmarkt te houden... Aan deze rechten zijn natuurlijk bepaalde inkomsten verbonden.

Rond de jaren 1850 waren er in Membruggen op een bevolkingsaantal van ca. 500 mensen, niet minder dan zes dorpsbrouwerijen. Met 27 herbergen op 80 huizen kreeg Membruggen als bier- en vooral jeneverdorp een kwalijke reputatie. In 1905 greep pastoor Lenaerts in en richtte samen met een viertal zware jeneverdrinkers een Matigingsbond op: 'Onthoudersbond Sint-Jan'. Medestichter Mathijs Martens stelde zijn woning als vergaderlokaal ter beschikking. Hijzelf bekeerde zich van verwoed drinker tot geheelonthouder. In een nis in de voorgevel staat een oud Sint-Jansbeeldje. Daaronder staan de moraliserende woorden: 'Drinkende Menschen denken niet' en 'Denkende Menschen drinken niet'. De matigheidsbond "St. Jan" bestaat nog steeds. Het gebouw zelf - ook spottend "de waterbond" genoemd - doet dienst als jeugdlokaal.

Recent gerestaureerd kapelletje geflankeerd door een oude beuk gewijd aan Sint-Rochus. Het jaartal boven de deur is misleidend want de kapel dateert uit de 19de eeuw. Mogelijk verwijst het jaartal naar een eerdere kapel. Sint-Rochus is één van de pestheiligen. Volgens de legende was hij een pelgrim die tijdens zijn reizen overal halt hield om pestlijders en andere zieken te verzorgen. Toen hij zelf ziek werd, trok hij zich terug in een bos uit vrees anderen te besmetten. Hij werd er ontdekt door een naburige edelman, doordat diens hond er telkens met een homp brood vandoor ging. Bij nader onderzoek bleek dat het dier Rochus op deze manier van voedsel voorzag. Hij wordt aangeroepen tegen de pest, de cholera en andere epidemieën. Hij is ook de patroonheilige van Venetië. Hij wordt afgebeeld als een pelgrim (pelgrimsmantel, hoed) en haast steeds met een pestbuil op zijn bovenbeen. Meestal is wordt hij vergezeld van een hond.

Dit is knooppunt 89 in de regio Limburg. Ontdek je een probleem op het knooppuntennetwerk, bel naar +32 (0) 800 96 96 7.

Het indrukwekkende poortgebouw van Alden Biesen was de vroegere hoofdingang van het domein. De poorttoren kijkt uit op Maastricht. In de aansluitende trompetterwoning logeerde de poortwachter. Het apostelhuis aan de andere kant was in 1719-1720 door landcommandeur Schönborn bedoeld als verblijfplaats voor twaalf behoeftigen uit de omgeving. Die functie heeft het evenwel nooit vervuld.