De 4 valleien - Wandelingen in Anderlecht : De Pedevallei - 2/4

De Pede komt de gemeente binnen van onder de Borrestraat in Dilbeek. Vervolgens loopt hij langs de Koeivijverstraat om er dan vanaf te buigen en een hooiland af te sluiten dat in het voorjaar met bloemen is bedekt. Waar de Koeivijverstraat de Tarwestraat bereikt, vormt ze een rechte hoek. Een kleine beek die van Vlasendaal naar beneden stroomt, loopt erlangs en voegt zich bij de Pede waar die onder de weg doorloopt. Van daaruit stroomt de rivier door de Koeivijvervallei. Die bestaat uit negen hectare waterrijk gebied dat bestaat uit maailanden, uitgestrekte weilanden die vaak door koeien worden begraasd en landbouwvelden, allemaal beplant met imposante knotwilgen. Deze pittoreske plek met een onmiskenbare landschappelijke kwaliteit werd in 1997 terecht beschermd als landschap. De Tarwestraat gaat over in de Neerpedestraat. Aan de linkerkant leidt ze naar de restaurants In Den Appelboom en De Notelaar. Zoals deze twee oude hoeveherbergen stonden er ooit vele rond Brussel. De Brusselaars konden er een glas gaan drinken of een hapje gaan eten op het platteland rond de stad. Aan de andere kant wordt deze straat, die de gemeente onlangs in zijn landelijke aanzien heeft hersteld door het wegdek te vervangen door oude bestrating, begrensd door twee waterrijke gebieden: rechts ligt een rietveld, links een vijver omringd door indrukwekkende treurwilgen. De straat komt bij de Pede uit in de buurt van de Neerpedhoeve. Sinds 1985 wordt daar een markt gehouden met zuivel- en tuinbouwproducten. Vandaag worden er in een klein winkeltje naast de zeer charmante hoeve rauwe melk, ijs, eieren en honing verkocht, rechtstreeks bij de producent. Het bedrijf beslaat tweeënzestig hectare, waarvan tweeënveertig in het Brussels Gewest. De straat en de rivier lopen naast elkaar. De eerste steekt de tweede meermaals over en gaat zo van de linkeroever over naar de rechteroever via kleine bruggen, hetzij landelijk zoals die tegenover de Neerpedhoeve, hetzij van stenen en bakstenen zoals aan de rand van het kleine gehucht stroomafwaarts.

Onder in de Koeivijvervallei ligt een brug over de Pede. Een betonnen reservoir scheidt het water van de Pede van het water van de vijver in het regionale park. Het gewestelijke Pedepark werd aangelegd rond een oud stormbekken van vier en een halve hectare met een capaciteit van 50.000 kubieke meter. Het werd in 1980 gegraven om het overstromende water van de Pede op te vangen. Helaas heeft het slib dat door het water van de Pede wordt meegevoerd deze oorspronkelijke functie ingehaald en is het bekken een vijver geworden. Het park wordt omgeven door tientallen hectaren sportvelden (voetbal, rugby en hockey, onthaalgebouwen en kleedkamers, maneges en golf - met de enige 18-holesbaan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en zelfs een kunstskibaan) en is tevens aangelegd als promenade voor zowel wandelaars (met faciliteiten voor slechtzienden) als fietsers. De vijver wordt ten slotte ook gebruikt voor de organisatie van miniatuurbootregatta's. Drie paden leiden rond de grote vijver. Het eerste omringt de vijver vanuit het noorden, langs de waterloop. Het is een promenade naar de waterwereld die wordt omzoomd door rijen knotwilgen. In de hoek van de vijver leidt een brug naar de Scherdemaalstraat (zie Broekvallei). Vanaf hier stroomt het water van de Pede naar de andere vijver in het park in een zeer groene omgeving, waarbij de waterstroom wordt verborgen door hoog gras. De waterloop loopt langs de grote vijver, waarvan de stuw in de tegenoverliggende hoek ligt en ontvangt daar tegelijk het water van de Broekbeek, om vervolgens onder de Haasstraat door te lopen.

De Neerpedestraat loopt rond het park vanuit het noorden en langs de faciliteiten van de Royal Sporting Club Anderlecht-Rugby. Ze sluit aan op de Scherdemaalstraat, bijna samen met een kleine buurtweg die achter het populierenbosje van het rugbystadion loopt. Na de Italiaanse populieren lijken twee rijen imposante zwarte populieren aan te geven dat het pad hier ooit doorheen liep. Aan de andere kant van het pad staat een groene haag van meidoorn, hulst en hazelaar, onderbroken door grote essen. Plots mondt het pad uit te midden van een open weide. Het splitst het Klein Goedveld (zie Broekvallei) in tweeën en biedt een prachtig uitzicht op de Luizenmolen waarvan de wieken zich in alle seizoenen tegen de hemel aftekenen. In het midden van deze ruimte staat eenzaam een prachtige boom, een grote es. Net na de esboom wordt het pad aan de linkerkant begrensd door een bebost gebied waar oude wrattige berken hun voordeel deden met een halfnat gebied. Het ligt verborgen in het struikgewas maar loopt langs het pad: het Rietveld van Neerpede.

Terug bij de brug over de Pede onder in de Koeivijvervallei op de rechteroever van de beek, staat het Groen en Blauw Huis. Aan de achterkant van het Groen en Blauw Huis ligt de ChAm (Champ-à-Mailles) die wordt beheerd als een participatieve moestuin. Het is te bereiken via de Neerpedestraat. Recht tegenover het huis kon door het dichtslibben van de vijver een eiland ontstaan, een paradijs voor watervogels: eenden, meerkoeten, ganzen, zwanen en Egyptische ganzen. Vanaf de herfst zijn op de vijver aalscholvers en meeuwen te zien die er komen overwinteren. We vervolgen onze weg op de rechteroever van de vijver. In de hoek wordt de vervallen Ketelhoeve gerenoveerd en wil Leefmilieu Brussel een coöperatief project starten voor jonge tuinders. Aan de achterzijde van de hoevegebouwen heeft de gemeente een recreatiegebied met een speelplein aangelegd. Het bosje aan de rand van de Pede, iets verderop, herbergt een grote populatie hazen en patrijzen. Net daarboven, in de gelijknamige straat, ligt Betterave enz., een moestuin van zevenendertig hectare met een grote serre van zeven are. De productie is gegarandeerd vrij van chemicaliën. De originaliteit ligt in het feit dat het een agrobos is waar moestuinplanten worden geteeld naast laagstammige fruitbomen. De Lerreschuur op het nummer 77 is een hoeve die is opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed en dateert van 1888. De hele oever aan deze kant is afgezoomd met zwarte elzen waarvan de diepe wortels de oevers op hun plaats houden. In de volgende hoek van de vijver, vanaf de Kiekenstraat, ontspringt een lange beek, de “Lange wei”, die de vijver voedt en een kleine pittoreske waterval vormt. In het verleden was deze beek een rechtstreekse zijrivier van de Pede. De Kiekenstraat is een korte promenade op zich. Ze is afgezoomd met prachtige landhuizen waaronder de Pony Club, gevestigd in een oude hoeve uit 1885 die is opgenomen in de gewestelijke Inventaris van het bouwkundig erfgoed. De straat loopt naar de top van het domein van de Ketelhoeve. De oever van de vijver komt uit op de rotonde van de Neerpedestraat en de Haasstraat.

De Pede loopt onder de weg door en volgtgedurende enkele meters de Haasstraat. Het lijkt of ze zich uitstort in de vijver, maar in werkelijkheid stroomt ze door een betonnen goot om het water van de vijver niet te vervuilen. De vijver wordt van zuurstof voorzien door een prachtige waaiervormige waterstraal die botulisme-epidemieën voorkomt die de watervogels zouden doden. Als we de beide oevers volgen, kunnen we de Pede omzeilen. De linkeroever biedt een kortere en minder gevarieerde route, maar de wandelaar kan erbij mooi weer even op een bankje zitten en genieten van de zon die boven het gebladerte van de bomen aan de overkant schijnt. Dit pad leidt rechtstreeks naar een merkwaardig, bijna rond betonnen bekken dat langs de rivier loopt waarin het uitmondt na decantatie. Het is een stormbekken voor het water van de Ring dat op palen door de vallei loopt. De rechteroever is schilderachtiger, met veel vogels waaronder sneeuwganzen. Het water van de Pede kronkelt er tussen esdoorns, lindebomen en wilgen. Een grote plataan, met takken evenwijdig aan de grond, markeert een bocht in de oever. Het pad steekt de rivier over via een stenen brug en bereikt dan de sportfaciliteiten van Mayfair, waar we aan de Brasserie des Etangs de Pede genieten van het uitzicht over de hele groen-blauwe ruimte. Voorbij de vijver zien we de Haasstraat en het geheel van de Sint-Gerardus Majellakerk en de bijgebouwen die er bovenuit steken. De Pede loopt langs de vijver naar het stormbekken van de Ring.

Het pad loopt verder naar een derde vijver die wordt gekoloniseerd door kattenstaarten (de kattenstaart verschilt van het gewone riet door zijn sigaarvormige punt). Daarvóór komen we bij een prachtig aangelegde vijver met een arduinen rand en terras. Een boom die veel voorkomt in onze regio maar niet in deze wetlands, zorgt voor schaduw: een beuk. De vijver is een favoriete plek voor vissers. Dat is te merken aan de toegangen die ze er hebben gemaakt. Voor de kinderen werden er langs het pad rustieke speeltuigen geïnstalleerd. Het rietveld bedekt de hele overkant van de vijver.

Aan de ingang van het Vijverspark zien we de Hall of Fame. De pijlers van de Ring zijn over verschillende kilometers versierd met street art en vormen een waar openluchtmuseum van hedendaagse kunst. Abstracte kalligraffiti staan naast realistische of abstracte graffitiwerken, soms geïnspireerd op de Belgische stripwereld, en vaak meer gestileerde sjablonen. Deze in essentie tijdelijke werken zijn de palimpsesten van de 21ste eeuw en het principe om ze steeds te overschilderen is gebaseerd op de meritocratie. Met andere woorden, de ene graffitikunstenaar mag het werk van de andere bedekken zolang hij maar een meer perfect werk aanbiedt. Dat verklaart de overvloed aan kwaliteitswerken die voortdurend evolueren naargelang de vooruitgang in de technieken, het gereedschap of de actualiteit. Te midden van deze tempel van de stadscultuur vormt de rivier die er bovengronds dwars doorheen stroomt een opvallend contrast, vooral in de buurt van de kleine ijzeren brug die eroverheen gaat vlak voordat hij het Vijverspark binnenstroom.

Het Vijverspark werd in de jaren 1980 aangelegd als onderdeel van het Park System (zie de brochure Het Park System) en is sinds 1998 beschermd. Het vormt een subtiele verbinding tussen het Park System en de Pedevallei die het afsluit. Het is immers daar dat de rivier verdwijnt in zijn tunnel die het water naar de zuidelijke collector en het kanaal voert. In het park ligt een kunstmatige vijver, rustiek aangelegd maar met een landtong en een eiland voor de fauna. Het park biedt ook schuilplaatsen in het struikgewas, beplant met grote bomen die zich lenen als nestplaats. Er staan enkele opmerkelijke bomen waaronder een zilverpopulier die ook witte abeel wordt genoemd. De rivier meandert achter de vijver door verschillende bomenrijen waarin de knotwilg overheerst. Drie pittoreske stenen bruggen brengen de wandelaars van de ene oever naar de andere. In een laatste rechte lijn, te midden van een prachtig wilgenbosje, voegt de Pede zich met een krappe bocht bij zijn overstort om vervolgens te verdwijnen.