De Fortenroute

Ook al lijkt het kasteel nu nog maar weinig op wat het was in 1096, toch is het een bezoek waard, want hertog Godfried is er nog sterk aanwezig. Wie tussen de ruïnes kuiert, krijgt trouwens een ietwat vreemd gevoel. Het lijkt wel alsof de leider van de eerste kruistocht op elk moment kan verschijnen in de ridderzaal of op de draaitrap. Binnen de omwalling van het kasteel blijft de verwondering, wanneer roofvogels opvliegen uit de ruïnes voor een hemels ballet. Dit schouwspel herinnert aan een oeroude jachttechniek: de valkerij.

Montmédy is een stad in de stad. In het hart van deze versterkte stad kronkelen steegjes zich rond de pleintjes. De kunstenaarsateliers geven een extra toets. Montmédy was vooral een overweldigende citadel, één van de meest imposante van Noord-Frankrijk. Karel de Vijfde liet ze in 1525 bouwen als verdediging tegen de aanvallen van … de Fransen. In die tijd stond de streek onder het bewind van de Oostenrijkse Nederlanden. De troepen van Lodewijk XIV belegerden Montmédy en namen deze strategische locatie in. Nadat ze Frans bezit werd, kreeg ze haar definitieve vorm van Vauban. Een bewegwijzerde audioroute leidt u naar de ingewanden van de versterking. Het museum van de versterkingen schetst de evolutie van de verdedigingssystemen. De mens was altijd al vindingrijk op dat vlak …

10 mei 1940. De Duitsers rukken op door de Belgische Ardennen en omzeilen de bewuste Maginotlinie. Veel richt het er niet aan, behalve dan in Villy, waar Duitse soldaten het versterkte werk met meer dan 250 kanonnen beschieten. De schok is verschrikkelijk, maar het garnizoen houdt drie dagen lang stand. De Duitsers breken echter die moedige weerstand met springladingen onder de koepels. Binnen is het de hel, 104 soldaten sterven er de verstikkingsdood.

Wanneer de bezoeker aan de voet van het kasteel aankomt, lijkt de immense walmuur wel op te gaan in de hemel. Daar gaat zoveel kracht van uit. Het grootste versterkt kasteel van Europa is nog geen spatje verouderd. Het werd in de veertiende eeuw gebouwd door een oorlogszuchtige prinselijke familie en evolueerde sindsdien voortdurend. Wie het trachtte te veroveren, beet er de tanden op stuk, keizer of koning. Het bezoek heeft iets plechtigs, het formidabele fort straalt dan ook nog altijd een sobere kracht uit.

Mézières, 9e eeuw. Op de Maaskaaien heerst een drukte van belang. Er worden heel wat goederen verhandeld: de stad is een doorvoercentrum voor bourgognewijnen. In deze economische draaischijf voor Noord-Europa ontstaan tal van factorijen en werkplaatsen. Heel wat Luikenaars brengen hun kennis mee naar deze stad; zij gaan aan de oevers van de Maas ijzer bewerken. 500 jaar handel maken van Mézières een rijke stad en die rijkdom moet beschermd worden. De stad bouwt een muur en vestingen.

1606. Een Italiaanse edelman, Lodewijk Gonzaga, zoekt toenadering tot Frankrijk. In de streek waar zijn echtgenote vandaan komt, creëert hij van a tot z naar Italiaans model een volledig nieuwe stad! Zijn zoon Karel komt als waardige opvolger met het plan voor de Place Ducale, het dambordpatroon en de symmetrische opbouw. De stad krijgt ook zijn naam en neemt al snel de plaats van het tanende Mézières in.

Het 'Colosseum van de middeleeuwen' De 'Mont Cornu' of spitse berg is een heuse kolos van steen, die een machtsstrijd leverde met het fort van Bouillon. De ingang van het kasteel komt nog wat nederig over, maar wie verder te voet rondwandelt, moet beamen dat het macht uitstraalt.

De citadel van Rocroi werd neergeplant in het midden van de vochtige heide, als een zeester waarin de vijand hopeloos verstrikt moest raken. Ze is ook vandaag nog een parel van een versterkte stad. Het was Frans I die er een vesting wou bouwen die deze van Givet moest overtreffen. De citadelstad wist de wisselvalligheden van de geschiedenis goed te doorstaan. En de bewuste Franse overwinning tijdens de slag van Rocroi droeg nog bij tot de roem van deze stad, die voor altijd onneembaar werd. De toeristische dienst organiseert in de zomer rondleidingen in de stad en langs de omwalling.

Historici beschouwen Mont Vireux als de ontbrekende schakel voor een periode waarover weinig is geweten en waarvan weinig sporen zijn overgebleven. De burcht staat symbool voor de overgang tussen de late oudheid en de middeleeuwen, een periode met ingrijpende veranderingen voor de mensen. Rondleidingen in de burcht /TD/groepen/mits reservering

De geplaveide straten en de natuurstenen huizen lijken één geheel te vormen: Hierges in zonder twijfel een van de mooiste dorpen in de Franse Ardennen. Op de achtergrond ligt het kasteel. Het gebouw dateert uit de 9e eeuw, maar wordt in de 16e eeuw omgebouwd in de Maasrenaissancestijl met zijn kenmerkende rode baksteen en blauwe hardsteen. Het kasteel werd tijdens de Franse Revolutie verwoest. Net voorbij de rotonde ligt het fraaie dorpje Aubrives. Dit dorp aan de oevers van de Maas is beslist een bezoekje waard.

Herbeumont is nu een vredig dorp, in de schaduw van de ruïnes van een fort dat vroeger erg machtig was. De stempel van zijn woelige verleden is nog zeer merkbaar. De prachtige streek zet u aan om uw stapschoenen boven te halen!

Vijftien eeuwen lang diende Montauban als toevluchtsoord. De uitloper werd vijf eeuwen vóór onze tijdrekening al bewoond, een onderkomen in toen al woelige tijden. En dat was ook zo van de derde tot de achtste eeuw, toen de Germaanse volkeren Romeins Gallië overmeesterden. Het lapidair museum ligt op de versterkte site die deel uitmaakt van het 'Uitzonderlijk Erfgoed van Wallonië'. Voor het uitgezuiverd, modernistisch ontwerp tekende de architect Constantin Brodzki. Het getuigt van drie opeenvolgende periodes van bezetting, van in de ijzertijd tot de middeleeuwen. Dit lapidair museum huisvest een reeks Romeinse bas-reliëfs die ter plaatse gevonden werden. Eén van de beroemdste die hier ontdekt werden, de Maaimachine van de Trevieren, wordt momenteel bewaard in het Gaumemuseum in Virton. In de zomer lopen hier originele tentoonstellingen van het Centrum voor Hedendaagse Kunst van Belgisch Luxemburg.

Wie kan zich nu nog voorstellen dat dit lieflijke stadje ooit een belangrijke vesting was, met een versterkte omwalling, grachten rondom en torens alom! De middeleeuwse wandeling met gids doet een beroep op uw verbeelding. Ziet u het al? Midden in het dorp, wijngaarden, de veemarkten op de pleinen, het water van de rivier de Ton dat het molenrad doet draaien. Hier was het leven bruisend!

De mooiste plek om dit Zuiden beter te leren kennen, is de Gaume. Dit is een heus geschiedenisboek, van de Romeinse cultuur tot onze tijd. De didactische voorstelling van het museum spreekt ook kinderen erg aan.

Een heus arendsnest! Op de top van een heuvel waakt het dorp Montquintin. Het ligt afgelegen en is dunbevolkt. De weg erheen is een heuse klim. De ruïnes van het versterkte kasteel getuigen van de vele aanvallen die het moest ondergaan, ondanks zijn dikke muren van gresblokken. Het eerste bouwsel werd tussen de elfde en de dertiende eeuw opgetrokken. Het lag op het kruispunt van de Franse invasies, zoals van Charles d’Ambroise (1480) en van de Hertog van Orléans (1542). De huidige ruïnes dateren uit de zestiende eeuw.

Herbeleef meer dan 1000 jaar geschiedenis langs een interactief parcours op muziek en … in 3D! U ontdekt ongewone voorwerpen, als getuigen van het woelige verleden van dit landgoed van de Chimays. Met meer dan duizend jaar van bestaan, was dit kasteel het toneel van alle belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis van Europa. 23 graven, prinsen en hertogen zijn erin geslaagd om sinds 1437 onafgebroken aan het hoofd van het vorstendom te staan en waren vaak grote spelers. De huidige prinsen van Chimay hebben ingestemd om iPad's beschikbaar te stellen voor bezoekers, om zo een persoonlijk karakter te geven aan de rondleiding: u kiest uw gids en uw taal; en vervolgens hoeft u enkel de objecten te kiezen waar u graag de geschiedenis van wilt weten!

quai des Saulx, 12 - 6830 Bouillon +32 (0)61/46.52.11 info@bouillon-tourisme.be www.bouillon-tourisme.be Open heel het jaar van maandag tot zaterdag van 10u tot 18u en op zondag van 10u tot 17u Gesloten op 25/12 en 01/01

gelegen aan de ingang van het kasteel esplanade Godefroid, 1 - 6830 Bouillon +32 (0)61/46.62.57 info@bouillon-initiative.be www.bouillon-initiative.be Open : - heel het jaar behalve 25/12 en 01/01 - voormiddag in december, januari en februari

avenue des Combattants, 7 - 6887 Herbeumont Tél. : +32 (0)61.41.24.12 rsih@skynet.be www.herbeumont-tourisme.be Open alle weekends, schoolvakanties en feestdagen van 9u30 tot 12u en van 13u30 tot 17u. Gesloten op maandag

rue des Grasses oies, 2b - 6760 Virton +32 (0)63/57.89.04 mtg@soleildegaume.be www.soleildegaume.be Open elke dag van 9 tot 18u

rue de Noailles, 6 - 6460 Chimay www.si-chimay.be +32 (0)60/21.18.46

rue de Noailles, 6 - 6460 Chimay +32 (0)60/21.98.84 www.botteduhainaut.com

Dit behoort tot de mooiste vlaktekastelen van Wallonië. Twee architectuurstijlen die op het eerste gezicht tegenpolen lijken, passen hier wonderwel en onverwacht elegant bij elkaar. De machtige middeleeuwse stenen burcht wordt in de zeventiende eeuw een lustkasteel in renaissancestijl. Grachten, ronde torens en schietgaten vormen een ongezien harmonieus geheel met de renaissancistische bolvormige daken, vensterlijsten en pilasters. Het is vandaag een museum dat de bezoekers onderdompelt in het leven van de toenmalige heren en het dagelijks leven op het land in deze regio van de Famenne. Er zijn niet minder dan drie musea in het kasteel: • De oude beroepen en het dagelijks leven van de inwoners van Lavaux in de negentiende en begin de twintigste eeuw. • Een schets van het herenleven in de zeventiende en de achttiende eeuw, of hoe de heren van Lavaux leefden en gasten ontvingen in hun luxueuze woonvertrekken in die tijd. • Het Museum van de Natuur en van het Landbouwleven: door de seizoenen heen ontvouwt de natuur haar charmes, zowel in het bos als op het platteland rondom.

De muren die de horizon in Rochefort versperren, zijn de enige overblijfselen van het versterkte kasteel dat zijn naam aan de gemeente gaf. Opgravingen legden de funderingen bloot van een donjon met een vierkant grondplan van het primitieve kasteel van de Montaigu’s. In de zeventiende eeuw bouwde Jean Ernest de Loewenstein, graaf van Rochefort en prins-abt van Stavelot, het om tot paleis. In 1811 werd het kasteel aan de staat verkocht. Het fraaie fort werd een groeve, en steen na steen ontmanteld. Wat een droevig lot! Het kasteel kende een bewogen geschiedenis. Het was strategisch gelegen en werd dus vaak belegerd. Vervolgens werd het omgebouwd tot paleis, genationaliseerd en gebruikt als groeve door pragmatische bewoners. Vandaag is het een toplocatie voor geschiedenis en archeologie.

Het kasteel van Vêves is trots op zijn ideale verhoudingen, Het werd in de zevende eeuw opgericht door Pepijn van Herstal en behoort tot de mooiste voorbeelden van een versterkt kasteel. Wie goed luistert, hoort in zijn symmetrische torens en zijn rondgang nog de klikkende harnassen van de wachtsoldaten. De middeleeuwen zijn nog sterk aanwezig tussen de muren en zeker in de prachtige wapenzaal en de grote keuken. Op de weg naar Vêves wanen groot en klein zich al ridder…

Van de versterkte burcht die de prins-bisschop van Luik in de 12e eeuw liet optrekken, blijft niets meer over. Het huidige fort is van de hand van Vauban. Een bezoek dompelt je onder in het militaire verleden toen België onder Hollands bewind van het Huis van Oranje stond. 80 jaar later verdedigt het koninkrijk België zijn grondgebied in de loopgraven aan de IJzer, het enige stukje van het land dat niet door Duitsland is bezet. De reconstructie van een van deze dodengangen in het fort heeft heel wat verrassingen voor de bezoeker in petto.

Het is 1214. Met de bouw van dit fort wil de graaf van Luxemburg het Luxemburgse grondgebied controleren. De grenzen zijn in 1199 in het Verdrag van Dinant vastgelegd, waarmee er een einde kwam aan het conflict tussen Luxemburgers en Namenaars. Het is een hele uitdaging om vlakbij het machtige graafschap Namen met zijn fort van Bouvignes en de stad Dinant die afhangt van het prinsbisdom Luik, een fort te bouwen. De graaf kijkt echter niet op een cent en laat bovenop de rots een enorm fort bouwen. Binnen de 300 meter lange omwalling is een heuse stad ondergebracht. Poilvache is een echte 'fortstaat' die zo machtig is dat Poilvache zelfs eigen munten slaat! De staat is echter maar een kort leven beschoren. De prins-bisschop van Luik kan de aanmatigende houding van de graaf van Luxemburg maar matig smaken en in 1430 belegeren de Luikenaars en de Dinantenaren Poilvache. Ze slaan aan het roven en plunderen in het fort. De omwallingen worden afgebroken en doen dienst als steengroeve. Een triest lot voor een fort dat alle middeleeuwse graafschappen vrees inboezemde.

Montaigle is een op en top middeleeuwse benaming en betekent letterlijk 'arendsberg'. De site ligt op een rotspunt boven de mooie vallei van de Molignée. De aanblik van dit kasteel, één van de mooiste voorbeelden uit die tijd, heeft al zoveel romantici aangesproken. Helaas hing het af van de hertogen van Bourgondië. Het werd in 1554 verwoest door de troepen van Hendrik II. Hoewel het nooit heropgebouwd werd, behield het zijn vorstelijke uitstraling.

Hoog op zijn rotspiek trotseerde het stadje Walcourt wonderwel de tijd en wist zijn opmerkelijk architecturaal patrimonium te bewaren. De loodrechte steegjes in de oude stad baden nog altijd in een middeleeuwse sfeer. In de middeleeuwen maken de jaarlijkse markten en foren de stad rijk. Om dit zo te houden en de stad te beschermen, rusten de plaatselijke heren zich uit en gaan bondgenootschappen aan met machtige families, zoals de heren van Namen of van Durbuy.

1555, Mariembourg, de stad van Keizer Karel, valt in handen van de Fransen. Het Rijk wordt ontgrendeld. Maar de Keizer laat het niet aan zijn hart komen. In drie maanden tijd verrijst Philippeville - die naar zijn zoon wordt genoemd – en wordt met wallen omringd.

Het Sylva Arduina mag dan woest en onherbergzaam zijn, toch heeft het bos zijn bewoners. De Frankische koningen willen dit gebied immers bekeren. De heremieten worden op verkenning gestuurd. Eén van hen, Walfroy, vestigt zich in Margut. Hij was niet de enige … Enkele kilometers verder stichten monniken de abdij van Orval, pal in het bos.

Eind de twaalfde eeuw… De cultuur, die tot dan toe vooral een zaak was van de abdijen, zoals het benedictijner klooster van Mouzon, zet het venster op de buitenwereld open. De denkwijzen evolueren, wat ook in de kunst tot uiting komt. In de romaanse stijl draait het vooral om evenwicht, terwijl de gotiek voor verticaal gaat. De nieuwe abdijkerk van Mouzon is een mooi voorbeeld van dit nieuwe elan. Enkel de kerk en de Franse tuinen van de abdij kunnen bezocht worden. De abdij zelf is nu een rusthuis.

35 rue du Ménil 08200 Sedan Tél. : +33 (0)3 24 27 73 73 www.tourisme-sedan.fr

1878. De spoorlijnen zijn nieuwe verkeersassen die tot elke prijs beschermd moeten worden. Het vooruitgeschoven fort van Les Ayvelles werd gebouwd om de lijnen van Reims, Montmédy, Hirson en Givet te beschermen. Eind de negentiende eeuw komt de vooruitgang in een hogere versnelling en is het nieuwe fort al snel achterhaald, nog vóór het echt dienst kan doen. Het door water omringde fort zal nooit de vuurproef van 1914 en nog minder van 1940 doorstaan. Het bezoek aan de galerijen, het kruitmagazijn, de gepantserde kazemat en de wachttorentjes belicht het dagelijks leven van zijn garnizoen van 800 man. Rondleidingen na afspraak. Dit erfgoed wordt bewaard door een vereniging van vrijwilligers.

22-24 place Ducale BP 419 08107 Charleville-Mézières cedex Tél. : + 33 (0) 3 24 56 06 08 www.ardennes.com

4 place Ducale BP 229 08102 Charleville-Mézières cedex Tél. : + 33 (0) 3 24 55 69 90 www.charleville-tourisme.com

14 place d'Armes 08230 Rocroi Tél. : +33 (0)3 24 54 20 06 www.otrocroi.com

Place du Château 08320 Vireux Wallerand Tél. : +33 (0)3 24 42 92 42 www.valdardennetourisme.com

Het kleine dorpje Givet in de brede Maasvallei heeft zijn toekomst aan de Maas gekoppeld. Als handelsroute wint de Maas in de middeleeuwen al snel aan strategisch belang: wie de stroom in handen heeft, is heer en meester over de economie in Noord-Europa. Daarom groeit Givet uit tot een versterkte stad! In 1554 bouwt Karel de Vijfde er het fort van Charlemont, een sensationeel bolwerk. Hij daagt de Franse koning Hendrik II uit. In de 17e eeuw komt de onvermijdelijke Vauban, architect van koning Lodewijk XIV, naar Givet – de stad was intussen Frans – om er rond de stad een reusachtig verdedigingsssysteem aan te leggen. De vestingwerken, garnizoenforten en slotgrachten maken van Givert een oninneembare stad. De toeristische dienst organiseert rondleidingen in de stad en de vestingwerken.