De Rimbaud-Verlaine Route

Het lot dat Verlaine naar Juniville bracht, is de roman van zijn leven en van zijn werk. Na een dolle tocht van twee jaar samen met Rimbaud, die hem doet belanden in Londen, in Brussel en zelfs in de Bergense gevangenis, komt Paul Verlaine terug naar de Ardennen om zijn hart tot rust te brengen. In de herberg 'Le Lion d’Or' schrijft en voltooit hij zijn dichtbundel 'Sagesse' (Wijsheid). Hij bereidt er ook een virulent boek voor. In deze bundel zal hij werk opnemen van dichters die toen onbekend waren, zoals Stéphane Mallarmé, Tristan Corbière en Arthur Rimbaud. In het voorwoord stelt hij deze laatste voor als het grootste poëtisch genie ooit. Hij zal zijn werk doelbewust een naam geven om te breken met zijn imago als parnassiaans dichter. Het heet 'Les poètes maudits' (de verdoemde dichters) en zal aansluiten op de decadente beweging. Het is een voltreffer. Eindelijk krijgt zijn poëzie erkenning.

Hunkerend naar het oneindige 'Hoe vreselijk is dit Franse platteland! Mijn lot hangt af van dit boek waarvoor een half dozijn gruwelverhalen nog uit te denken zijn. Hoe moet ik hier die gruwelijkheden bedenken…'? Nochtans is het in de familiale hoeve van zijn moeder dat Rimbaud zijn mooiste werken zal schrijven. We kunnen ons al voorstellen, wandelend in Roche, hoe de dichter op de schuurzolder de laatste hand legt aan 'Een Seizoen in de Hel'. Uit dit meesterwerk spreekt tegelijk een kordate afwijzing van zijn verleden en een verlangen naar een leven van passie, van het nu. Dit gedicht is ook een afscheid. Rimbaud ontdekt dat de westerse wereld een besloten wereld is. Na de publicatie vertrekt Arthur naar het Oosten, op zoek naar de absolute zuiverheid. Hij zal er een avontuurlijk leven leiden. Van de woning van de familie Cuif rest nu alleen nog een muur. Waar vroeger de schuur stond, prijkt nu een gedenksteen van Rimbaud.

'Hoe kon hij naar hier terugkomen, telkens en telkens weer, zo halsstarrig de familiale figuren weer opzoeken?'(Julien Gracq) Het vredige platteland van Roche is voor Rimbaud vooral een plek waar hij inspiratie vindt. Laten we de voetsporen van de dichter volgen, langs deze paden onder de blauwe hemel. Een kalm platteland, dat leeft op het ritme van het werk op de hoeve seizoen na seizoen, maar veel te bedaard voor Rimbaud. Hij tracht te vluchten, vermijdt de handenarbeid, om hier nooit wortel te schieten. Zijn ontsnapping, zijn vrijheid vindt hij in het schrijven. Een bewegwijzerde wandelroute loopt door het platteland van Roche, daar waar de 'zolen van wind’ van de dichter deze weg aflegden. De route is 7 kilometer lang en wordt opgesmukt met vijf sculpturen die de klinkers voorstellen. Ze loopt langs het station van Voncq, de kapel van Méry en het washuis.

Arthur Rimbaud ziet het levenslicht op 20 oktober 1854 in Charleville, een stad die hij 'nog idioter dan andere kleine provinciesteden' noemt. De toon is gezet! Onomwonden schetst hij zijn kindertijd in 'Les Poètes de sept ans' (De zevenjarige dichters), een prachtig en krachtig gedicht dat zijn opstand tegen zijn moeder aankondigt. Ze houdt van haar kinderen, maar op haar heel eigen manier. Deze boerendochter erfde de zwijgzaamheid van de buitenmensen en hun gebrek aan tederheid. De bovenmatige verbeelding van Rimbaud doen hem de gekste dromen dromen. Wat een contrast tussen deze verstikking, deze kortzichtigheid die hij in zijn familiale kring meekrijgt in deze provinciestad en dit woelig innerlijk leven!

De mythe Rimbaud is een beetje de James Dean van de negentiende eeuw. Zijn leven zal vluchtig maar rijk en hevig zijn. Alles is al gezegd over Rimbaud … Maar ondanks al die geschriften, al die studies, blijft het genie van deze vagebond niet uit te leggen. Rimbaud, dat is de jonge man die de perfecte poëzie ontdekte, al meteen. Hij componeert zijn eerste poëzie op zijn vijftiende, voltooit zijn werk als hij 21is, om dan zijn pen voor altijd neer te leggen. In zes jaar tijd veroorzaakte deze jongeling een heuse omwenteling in de Franse poëzie. Het museum, een oude molen uit de zeventiende eeuw, bezit opmerkelijke illustraties van de gedichten van de hand van Picasso, Cocteau, Fernand Léger. Hier zijn ook persoonlijke bezittingen van Rimbaud te zien, zoals zijn grote koffer die hem naar het ander eind van de wereld vergezelde. Info: Dit museum is in 2014 gesloten wegens werken. Tot het weer opengaat, kan het publiek terecht in een ruimte die aan de dichter gewijd is in het Ardennenmuseum.

Rimbaud zal fantastische reizen maken. Hij denkt alleen maar aan vertrekken, om te vluchten uit de Ardense stad die toen volop in de industriële revolutie zat, en de geboortestad van zijn moeder. Die reizen brengen hem in alle hoeken van de wereld, van Nederlands-Indië tot Djakarta … Hij werkt in Griekenland, gaat in dienst van het Nederlands leger om drie maanden later te deserteren en komt zelfs in Ethiopië terecht. Het lichtspel, de videofilms en foto’s voeren u terug naar die wereld van reizen. Die virtuele wereld roept een zekere, vreemde spanning op. Rimbaud is nog altijd even modern.

In de tijd van de twee dichters kwamen nog geen hordes toeristen naar Bouillon. In zijn 'Croquis de Belgique' schrijft Paul Verlaine: 'Bouillon ligt vreselijk vol met stenen. Het lijken wel strandkeien, hoewel we hier mijlenver van de zee zijn. Kleine huisjes van ongelijke leistenen, met ook nog eens leiendaken.' Alles lijkt grijs, triest. Enkele kilometers verder moet het Franse leger de aftocht blazen tijdens de slag van Sedan. Verdoolde soldaten, nog slechts spoken van het keizerlijk leger, dwalen langs de kades die onder het vuil van de looierijen liggen en gedomineerd worden door de lugubere ruïnes van het versterkt kasteel. In het 'Hôtel de la Poste' raakt Verlaine aan de praat met de hotelhouder die hem vertelt over de komst van Napoleon III, vóór zijn gevangenneming. 'De Keizer was lijkbleek. Hij zat aan het hoofd van de tafel, versneed en serveerde als heer des huizes en volkomen koelbloedig. In alle stilte. Daarna ging hij dadelijk slapen'. Maar omdat ze niet de beurs van een keizer hebben, overnachten Rimbaud en Verlaine in het 'Hôtel des Ardennes'.

Het kasteel van de kolonel! Dit oude landgoed van de familie Latour d'Auvergne, hertogen van Bouillon in de achttiende eeuw, ging na de Franse Revolutie over in handen van kolonel Grandjean, de oom van Verlaine die met het Grote Leger op veldtocht trok naar Rusland en opgenomen werd in het Erelegioen. Verlaine woonde er nooit, maar verwijst in zijn gedichten vaak naar deze verloren rijkdom.

Het wordt geboren in 1984. Het eerste boekendorp van de Ardennen put zijn inspiratie uit het eerste dorp ter wereld in zijn soort, Hay-on-Wye in Wales. De twee verbroederen en in Redu wordt een groots boekenfeest opgezet, dat veel volk lokt. Meteen de kans bij uitstek om een fiks ruggensteuntje te geven te geven aan dit mooie dorp dat toen bijna leegliep. Het wordt al snel de place to be voor al wie van boeken houdt. Boekhandelaars strijken er neer. Elk jaar zakken tijdens het Paasweekend honderden bezoekers af naar het Boekenfeest in Redu. De dertig boekverkopers hebben voor elke lezer wat wils, nieuwsgierigen of ervaren bibliofielen.

Weggaan, vertrekken, Charleville achter zich laten, dat is de vurige wens van de jonge Rimbaud. In 1863 loopt de spoorweg door de steile Maas-vallei. Hij komt op die plaatsen waar de industriële revolutie zich voltrekt, zoals Revin, Fumay, Givet. Rimbaud springt op die trein en is zo mee met de vooruitgang. Hij zal die geweldige machine onder de berg van de Vier Heemskinderen zien rijden en de Maas oversteken over grandioze viaducten. Vandaag brengt één van de mooiste groene wegen van Europa (enkel voor niet-gemotoriseerde vervoermiddelen) fietsers van Charleville naar Givet. De terugreis kan met de trein, op die zelfde lijn die Rimbaud naar zijn dromen van ontsnapping deed sporen. Het transport van de fietsen is trouwens gratis.

Vresse-sur-Semois ligt genesteld aan de rand van de Semois, omringd door bossen, en inspireerde al tal van landschapsschilders. Dit dorp, in de uithoeken van de provincie Namen, heeft nog een menselijk gelaat. Het stenen bruggetje van Saint-Lambert zal u naar een andere wereld brengen, deze van de Ardennen van de verbeelding.

3 quai d'Orfeuil 08300 Rethel Tél. : +33 (0)3 24 38 54 56 / +33 (0)3 24 39 51 45 www.sud-ardennes-tourisme.com

10 place Carnot 08400 VOUZIERS Tél. 03 24 71 97 57 www.tourisme.argonne-ardennaise.fr

La Manse Abbatiale 08160 Elan Tél. : +33 (0)3 24 37 25 85 www.paysdessources.com

22-24 place Ducale BP 419 08107 Charleville-Mézières cedex Tél. : + 33 (0) 3 24 56 06 08 www.ardennes.com

4 place Ducale BP 229 08102 Charleville-Mézières cedex Tél. : + 33 (0) 3 24 55 69 90 www.charleville-tourisme.com

Place du Château 08320 Vireux Wallerand Tél. : +33 (0)3 24 42 92 42 www.valdardennetourisme.com

gelegen aan de ingang van het kasteel esplanade Godefroid, 1 - 6830 Bouillon +32 (0)61/46.62.57 info@bouillon-initiative.be www.bouillon-initiative.be Open : - heel het jaar behalve 25/12 en 01/01 - voormiddag in december, januari en februari

quai des Saulx, 12 - 6830 Bouillon +32 (0)61/46.52.11 info@bouillon-tourisme.be www.bouillon-tourisme.be Open heel het jaar van maandag tot zaterdag van 10u tot 18u en op zondag van 10u tot 17u Gesloten op 25/12 en 01/01

Grand-place, 7 - 6850 Paliseul +32 (0)61/28.77.37 info@si-paliseul.be www.si-paliseul.be Open : - tijdens schoolvakanties van maandag tot zaterdag van 10u tot 12u en van 14u tot 16u - de reste van het jaar, op vrijdag van 16u tot 18u en op zaterdag van 9 tot 13u

place de l'Esro, 60 - 6890 Redu +32 (0)61/65.66.99 hautelesse@swing.be www.haute-lesse.be Open : - van 01/03 tot 31/10 van 9u tot 18u - van 01/11 tot 28/02 van 9u30 tot 16u30