De Mouhagne Wandeling

De voormalige kerk van Moxhe (met haar versterkte toren) bevond zich in het midden van het oude kerkhof, in de driehoek gevormd door de chaussée de Namur, de rue del Gotch en een steegje eronder. In het oude regime maakte deze plaats deel uit van het prinsdom van Luik. De parochiekerk was een media capella, een zijtak van de kerk van Avennes. Deze middeleeuwse kerk, die tijdens de Franse en Nederlandse tijd niet onderhouden werd (de parochie werd pas in 1834 heropgericht), moet er treurig aan toe zijn geweest! Bovendien was het te klein geworden en restauratie en vergroting zouden een groot probleem zijn geweest. Een privékapel voor de baron en een familiegrafkelder, die nu verdwenen is, en een onafhankelijk kerkgebouw op privégrond waren de redenen voor de bouw van een nieuwe kerk tegenover de oude pastorie in de rue du Curé. Op 25 mei 1859 werd de eerste steen van de kerk door pastoor Hubert ingezegend. Voor de bouw waren vijfhonderdduizend bakstenen nodig. De plannen zijn van de hand van architect Blondeau fils uit Hoei. De kerk heeft een orgel van opmerkelijke muzikale kwaliteit, in 1866 door de Van Dinter ateliers van Maaseick gebouwd.

Deze fontein bevindt zich in de rue du Curé in de wijk Moxheron. In het verleden was het een bron, die een kleine vijver voedde. Deze bron, die door 3 opvangbekkens in de helling erboven wordt gevoed, werd omstreeks 1979 tot een fontein omgevormd. Het water stroomt vervolgens naar de nabijgelegen Mehaigne.

In Moxheron, op nummer 20, wordt een mooie woning uit het midden van de 18e eeuw voorafgegaan door een kleine tuin waarvan de ingang door twee zuilen wordt afgebakend. Het was ooit de woning van een kleine boerderij met een half afgesloten schuur waarvan de agrarische bijgebouwen hun functie hebben verloren. Maar, de eigenaars, die het huis in 2009 kochten, kwamen in 2012 op het idee om wijnstokken te planten. Zo ontstond de "clos de la fontaine", bestaande uit 180 Chardonnay-planten verdeeld over 6 rijen van 32 m lang, gericht op het zuiden. In 2015 hebben 120 nieuwe planten, verspreid over 6 rijen van 22 m, het leven geschonken aan de "clos cailloux", op het terrein ertegenover, aan de andere kant van de straat. Het doel van de eigenaars is voorrang te geven aan de aroma's, de zuurgraad zoveel mogelijk te verminderen door een dubbele gisting en wijnsteenaccumulatie door koude, en tenslotte zo laat mogelijk te oogsten. De "Clos de la Fontaine" is vandaag één van de 23 stappen van de wijnroute in de provincie Luik.

De kapel Saint-Sauveur, op het kruispunt van de rue du Curé en de rue des Wérihets gelegen, afkomstig uit het midden van de 19e eeuw. In die tijd kwam een span van drie machtige Haspengouwse paarden vast te zitten in de Havée (verzonken weg) die Moxheron met de Chaussée Romaine verbindt. De radeloze boer beloofde een kapel te bouwen als hij zijn kostbare koets terug kon krijgen. Zijn wens werd vervuld en de kapel werd op het erf gebouwd. Al snel verspreidde de cultus van de “Saint-Sauveur” zich over het dorp en de omgeving en Paasmaandag werd een feestdag in de buurt. In draf of galop maakten de grote trekpaarden verschillende keren de "ronde van Saint Sauveur" om bescherming te vragen. Om de traditie in ere te houden zegent een priester sinds de jaren zestig ook tractoren, vrachtwagens, auto's en andere voertuigen... Binnen draagt het altaar van de kapel Saint-Sauveur de datum 22 maart 1700, en is wellicht afkomstig uit de vroegere kerk van Moxheron, die nu verdwenen is.

Als u de Rue du Curé richting Ambresin verder volgt, komt u al snel bij een speeltuin voor kinderen. Het is met banken en een picknicktafel uitgerust. Het is door de vroegere vzw Saint-Sauveur, die vroeger Paasvieringen organiseerde ontworpen. Tegenwoordig is de gemeente Hannuit verantwoordelijk voor het onderhoud ervan.

De aanleg van dit pad langs de oevers van de Mehaigne is een initiatief van de vzw Moxhe au Fil de l'Eau, in samenwerking met de gulle eigenaars van het terrein, het Plan Communal de Développement de la Nature de Hannut en met de steun van vele vrijwilligers. Langs de oevers zijn een omheining en bijna 1800 bomen en struiken voor de aanleg van dit wandelpad geplant, dat tot doel heeft een gebied van groot biologisch belang onder aandacht brengt en de rivier en de schoonheid van de landschappen die zij doorkruist, met respect voor de rivier te promoten. Gelieve uw honden aan de leiband te houden en de vogels die op de natte vlakten nestelen niet te storen. Wanneer het peil van de rivier het toelaat, organiseren de inwoners van het dorp een weekend per jaar, in september, educatieve boottochten op de rivier en activiteiten rond het thema natuur.

De meelfabriek werd aan het eind van de 19e eeuw gebouwd en was tot ongeveer 1955 in bedrijf. Het wordt nu als woonhuis gebruikt en biedt verschillende gastenkamers. Het terrein is een van de meest bucolische in de omgeving van Hannuit. Hoewel het oorspronkelijke molenmechanisme is verdwenen, is er in 2017 een nieuw rad aangebracht, dat blijft draaien op het ritme van het water.

Het dorp Moxhe strekt zich uit over bijna vier kilometer langs de betrekkelijk steile linkeroever van de Mehaigne. De bergkamlijn wordt door de "grote" Romeinse weg gevolgd, die Bavay (in Frankrijk) met Keulen (in Duitsland) verbond. Halverwege de heuvel loopt een graspad dat uitkomt op de straat "Basse Chaussée", vanwaar men uitzicht heeft op het dorp, de vallei van de Mehaigne en Avin aan de overkant.

Reeds in 1795, onder het Franse regime, werd de oprichting van één of meer lagere scholen per kanton verplicht gesteld, want om "het volk te bevrijden, moest de onwetendheid bestreden worden". Tien jaar later bleek dat slechts weinig gemeenten in de regio over een lagere school beschikten! In Moxhe was er echter een school voor 18 jongens en 27 meisjes. De naam van de onderwijzer was Lambert Thirion: hij werd door de ouders van de kinderen die naar zijn school gingen betaald. Onder het Nederlandse regime (1815-1830) maakte het gemeentelijk lager onderwijs een serieuze ontwikkeling door, maar geen enkel document laat toe te zeggen wat het in Moxhe in het bijzonder inhield. Na de onafhankelijkheid van België werden de eerste gemeenteraden gekozen uit de rijksten van de gemeente. De eerste burgemeester die in 1836 werd gekozen was jonker Louis de Woot de Trixhe. Als reactie tegen de Nederlandse wet werd het lager onderwijs onderworpen aan de willekeur van de plaatselijke besturen. Vanaf 1831 was er geen geld meer op de begroting voor onderwijs en er was geen school in Moxhe! Kinderen werden gedwongen naar school te gaan in een naburig dorp. In 1842 verplichtte de "Nothomb-wet" elke gemeente om ten minste één openbare lagere school in stand te houden of een katholieke school aan te nemen als die aan de wettelijke vereisten voldeed. De eerste bekende leraar trad op 1 oktober 1849 in dienst: zijn naam was Jean-Marc Gadisseur. De school was in zijn huis, op nummer 9 Rue du Tombeu gevestigd. In 1854 werd de school, die gemengd was, overgebracht naar de Place du Tilleul, in daartoe gebouwde lokalen met accommodaties voor de onderwijzer. In 1873 werd besloten een nieuwe school te bouwen, die voor jongens zou worden bestemd zijn, terwijl de oude door meisjes zou worden bewoond: de werkzaamheden waren in 1875 voltooid. Dit is de school die we vandaag de dag nog steeds zien. Het gebouw omvatte vroeger lokalen voor het gemeenschapshuis en een woning voor de onderwijzer. Het enige grote klaslokaal waar alle jongens van 6 tot 12 jaar bij elkaar waren gegroepeerd is het achtergebouw.

Het uitzicht vanaf de begraafplaats is ver weg. Rechtdoor, aan de andere kant van de vallei, loopt de Rue de Namur geleidelijk omhoog en scheidt de dorpen Avin (rechts) en Ciplet (links). Aan de linkerkant liggen in de vallei van de Mehaigne de eerste huizen van Avennes en vervolgens zakt de vallei geleidelijk af in de richting van de Maas. In de verte, op een heldere dag, steken de windmolens van Vinalmont en de stoom van de kerncentrale van Tihange af tegen de hemel.

De boerderij van Hobé, een voormalige versterkte boerderij die in een vierkantige vorm is gebouwd, wordt door een cilindrische toren van vuursteen uit de 17e eeuw omgeven en is voorzien van verdedigingsgaten en duiventoegangen. De aanwezigheid van de duiventil en het aantal openingen in de duiventil worden in verband gebracht met het aantal "bonniers" (bewerkte gronden) dat het landgoed bezat. Eeuwenlang was het dorp in drie landen (hertogdom Brabant, prinsdom Luik en graafschap Namen) tot aan de Franse Revolutie verdeeld. Het dorp was dus lange tijd het toneel van vele spanningen waarvan deze bevolking het slachtoffer was. Deze boerderij ligt op een licht verhoogd terrein, dat niemand minder is dan de plaats van de oude kerk van Moxhe en het oude kerkhof. De overblijfselen van de funderingen van de begraafplaats en enkele graven zijn nog zichtbaar.

Het kasteel van Moxhe is een prachtig gebouw in Empirestijl, afkosmtig uit het begin van de 19e eeuw. Het mooiste uitzicht op het kasteel is vanaf de weg Hannuit-Namen, een paar honderd meter na de brug over de Mehaigne. Het kasteel, op de hoek van de rue de Namur en de rue du Curé gelegen, kijkt uit over de Mehaigne en een landschapspark van enkele hectaren. Het is door muren omringd, en het terrein is zeer goed onderhouden. De bouw van het kasteel werd in 1829 voltooid. Voor die datum stond er al een herenhuis op dezelfde plaats, maar dat was al voor 1753 verwoest.