Tochten bij u in de buurt - Potager de Wasseiges

Het kasteel van Wasseiges, vanaf 1860 eigendom van de familie Zaman, werd door de Duitsers vernield tijdens hun aftocht in 1944. Vandaag bestaan enkel nog de boerderij, momenteel omgevormd tot woning, het huis van de tuinman en de vijvers langs de Mehaigne.

Op het einde van de 12e eeuw kwamen er baljuwschappen in onze provincies. Dit gerechtelijk-administratief systeem dat uit Frankijk was overgewaaid, werd onder meer toegepast in het graafschap Namen en Wasseiges. Deze laatste gemeente werd gekozen als hoofdplaats van het baljuwschap en hield toezicht op ongeveer 29 dorpen in het noordoosten van de provincie Namen en enkele gemeentes in het westen van de provincie Luik. Aan het hoofd van het baljuwschap stond de baljuw die niet noodzakelijk tot de adel moest behoren en die de functie had van rechter, militaire chef en ontvanger van belastingen en boetes. In de loop der eeuwen verzwakte hun macht en in de 18e eeuw was de functie herleid tot eenvoudig toezichter. De baljuw was benoemd voor het leven, maar vanaf 1730 werd hij slechts benoemd voor 3 jaar. De Franse Revolutie en de annexatie van België maakten een einde aan het baljuwschap van Wasseiges. Uit die periode rest in Wasseiges enkel de woning van de laatste baljuw, Henri Matagne, die dateert van de 18e eeuw

Het is nu meer dan 2000 jaar dat de Romeinse heerweg die Bavay (F) met Keulen (D) verbond ons land doorkruist op een ZW – NO as. De route werd gebruikt door reizigers en handelaars en bevorderde de uitwisselingen en communicatie tussen de volkeren. Het is een van de oudste symbolen van de Europese eenheid. De heerweg werd in gebruik genomen rond 20-15 voor Christus en verbond de nieuwe commerciële en administratieve centra met elkaar, zoals Bavay en Tongeren. Hij had een aantal zijwegen die door het platteland liepen naar nederzettingen (vici) zoals Braives. Vanuit Bavay volgt de Romeinse heerweg een rechtlijnig tracé waarvan afgeweken wordt ter hoogte van Gembloux, om opnieuw verder te gaan van Omal naar Tongeren. Hij volgt een heuvelkamlijn en de waterscheiding van de Maas en de Schelde. Vanaf Gembloux omzeilt hij de valleien van de Orneau en de Mehaigne. De heerweg werd aangelegd met gebruik van ter plaatse gevonden stenen en materialen. Hij was lichtjes bol om het water gemakkelijker te laten wegstromen. Zijn breedte bedroeg 6 à 7 m en hij was geflankeerd door zijdelingse grachten op 20 meter van de centrale as. Langs weerszijden van de weg kan men tal van tumuli ontdekken, wat zorgt voor enig reliëf in de vlakte van Haspengouw.

Sainte-Barbe, gevierd op 4 december, is de patroonheilige van iedereen die een gevaarlijk beroep heeft. Bekijk het opschrift ‘Sainte Barbe préservez nous de la mort subite et imprévue’.

Het bassin van de Mehaigne beslaat bijna 88 km². De rivier ontspringt in Saint-Denis, in de gemeente La Bruyère, komt Luiks Haspengouw binnen – waar ze 65 km doorheen vloeit – in Wasseiges en werpt zich in de Maas in Huy, en meer precies in Statte. Langs het hele traject wordt hij gevoed door tal van beekjes. Het beekje dat in de Mehaigne vloeit in Wasseiges, ten zuiden van het dorp Ambresin, is de Soile. In Haspengouw en meer precies in Wasseiges, is de Mehaigne voldoende ongerept gebleven om wandelaars aan te trekken. Langs de natuurlijke oevers kan men vaak, met een beetje geluk, kwikstaartjes en ijsvogels ontdekken. Het transparante water laat grote groene algen golven en herbergt bijna 30 verschillende soorten vissen. Langs de oevers van de rivier die zich als een slang kronkelt tussen de hem omringende vochtige weiden en velden, verrijzen oude knotwilgen die vroeger de mandenmakerijen hebben bevoorraad. Ja, de Mehaigne is dat allemaal en nog veel meer…

Kapel in baksteen en blauwe steen. Zadeldak bedekt met leien. Bovendrempel van de deur in korfboogvorm. Zijvensters halvemaanvormig. Gebouwd in 1938 en gewijd in 1939.

De boerderij van Buay ligt afgezonderd te midden van het platteland tussen Avin, Meeffe en Ambresin. Ze vormt een mooi geheel van gebouwen in baksteen, die in hoofdzaak dateren van de 19e eeuw. Net zoals de Ferme du Prieuré in Meeffe, was ze vroeger eigendom van de abdij van Saint-Laurent in Luik. Daarvan getuigt het devies van een abt op de schitterende duiventiltoren uit de 17e eeuw: ‘Fortitudine et Prudentia’, Moed en Voorzichtigheid. Ter hoogte van de omheiningsmuur ziet u het geheel van gebouwen. Zij zijn niet regelmatig geschikt rond het binnenplein waar zich in het midden de locatie van een oude mestvaalt bevindt. Wat het eerst de aandacht trekt, is de immense schuur links. Ze dateert van het einde van de 18e eeuw. Achteraan de binnenplaats lijkt het of het woongebouw, dat verschillende restauraties onderging, terugwijkt van de nutsgebouwen aan zijn rechterkant. Daar vindt u een broodoven en de bergplaats voor zijn houtvoorraad, samen met enkele stallingen.

Op het platteland zijn niskapellen op een onderbouw, ook veldkapelletjes genoemd, onverwacht te zien in de vrije natuur, maar soms bakenen ze ook een goed af. Ze staan geïsoleerd langs wegen, soms in gezelschap van een boom of een klein rond bosje. Ze zijn vaak door een familie, parochie of organisatie uit dankbaarheid opgericht; in sommige gevallen staan ze op een plaats waar een gebedsverhoring heeft plaatsgevonden of een andere indringende gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Het Waalse woord voor niskapel is ‘potale’. Het is het verkleinwoord van ‘pote' (klein gat).

De vierkante Saint-Pierrekapel, in geverfde baksteen en kalksteen, werd opgericht op het einde van de 18e eeuw. Op de bovendrempel ziet u de inscriptie ‘Saint Pierre PPN’. Rechts van de deur is een plaat ingewerkt met de gegraveerde vermelding ‘Chapelle dédiée - à Saint Pierre en 1775 - St Pierre PPN.

De Calvariekapel verrijst op een kleine hoogte en domineert het dorp Meeffe, maar men zou er kunnen passeren zonder ze op te merken want ze is gaandeweg omringd met plantengroei en bewoning. Men gaat er heen via twee stenen trappen, met vertrek aan de Rue du Berlicot en de Rue des Masures. De keurige, helemaal witgeschilderde kapel is verfraaid met pilasters en een fries van baksteen die haar nog eleganter maken. De achterkant van de kapel, met afgeronde muren, is niet toegankelijk. De meer sobere zwarte toegangsdeur met erboven een gemetseld kruis dat reikt tot aan de fries, heeft vier verticale spleten die echter niet direct iets van het interieur van de kapel laten zien. Men moet een tiental treden op gaan – opgelet, wankele trapleuning – en vlak bij de openingen gaan staan om het interieur te ontdekken. Een ijzeren hek op een meter van de ingang scheidt het altaar van de bezoekers. Op het altaar bevinden zich verschillende geverfde plaasteren beelden met een afbeelding van Christus en Maria. Aan de voorkant van het altaar ziet u de inscriptie ‘Souvenir de la famille Sauvenier frères et sœurs 1884’. Op de hoogte, misschien een feodale motte of een Romeinse tumulus, krijgt u een panorama van 360° van de straten van Meeffe.

De drie grafheuvels uit de 2e eeuw die verrijzen op het platteland tussen Meeffe en Seron horen sinds 2013 bij het uitzonderlijk erfgoed van Wallonië. Zij bevinden zich op 4,5 km van de oude Romeinse heerweg die Bavay met Keulen verbond. Zij werden regelmatig onderzocht door archeologen en dat gebeurde ook van 5 juni tot 18 juli 2018. Nieuwe elementen hebben toen het feit bevestigd dat de graven van Seron tot de belangrijkste van de streek behoren, want al zijn ze niet zo hoog, we zien er enkel het deel aan de oppervlakte van. Recente opgravingen hebben inderdaad aan het licht gebracht dat de geïsoleerde tumulus omgeven was door een omheinde ruimte met zandsteenscherven van 29 meter op 60 cm. Wat kunnen we daaruit afleiden? De omheinde ruimte zou de scheiding kunnen betekenen tussen de wereld van de doden en deze van de levenden. Tijdens vorige opgravingen, in 1854, ontdekte men onder de geïsoleerde heuvel de resten van een houten doodskist met verkoolde menselijke beenderen en wat aardewerk. Het is heel waarschijnlijk dat deze resten niet aan een Romeins officier hebben toebehoord maar aan een rijke eigenaar van een landbouwdomein uit de omgeving, wiens slaven de aarde hebben aangebracht voor de heuvel. Aarzel niet op de tumuli van Seron te klimmen, u krijgt er een uitzicht op het omliggende platteland van Haspengouw. Zo’n vijf à zes meter boven de grond ontdekt u de dorpen Meeffe, Hemptinne en Seron. Nog meer graven zullen hun geheimen mettertijd prijsgeven, zoals deze van Merdorp, Ambresin of Avesnes.

Saint-Donat wordt aangeroepen voor bescherming tegen onweer, storm, bliksem, donder en andere slechte weersomstandigheden. Rond de Saint-Donatkapel uit 1806, ziet u 2 haagbeuken met opstaande takken (Carpinus Betulus) met een omtrek van meer dan 82 cm.

De boerderij die u voor u ziet, maakte vroeger deel uit van een religieuze instelling, het klooster van Saint-Sevère. Jawel, er bestond een klooster in Meeffe en de eerste bouw gaat waarschijnlijk terug tot de 7e of 8e eeuw. Enkele eeuwen later werd het bij gebrek aan bewoners afgestaan aan de benedictijnen van de Saint-Laurentabdij in Luik en werd het een priorij met enkele religieuzen. Maar het leven in de priorij van Meeffe lijkt niet op de loop van een lange rustige rivier. Doorheen de eeuwen werd ze verschillende keren geplunderd en in brand gestoken, en het aantal monniken smolt als sneeuw in de zon. Zo kwam het dat de priorij van Saint-Sevère, nog steeds eigendom van de Saint-Laurentabdij, in 1717 een boerderij werd. Er bestaan niettemin vandaag nog verschillende sporen van het religieus verleden zoals de oude steen met wapenschild boven de koetspoort met de bijna onleesbare inscriptie ‘Numinis Ope’. Dat is het devies van Oger de Loncin, abt van Saint-Laurent (1586-1633). Kijk nu naar rechts, u ontdekt een gebouw in natuursteen dat sterk afsteekt tegenover de overige die vooral in baksteen zijn opgetrokken. Het is de oude romaanse kapel van het klooster. Ze heeft zeker enkele gotische aanpassingen ondergaan, zoals het roosvenster waarvan men de stenen omkadering kan zien op de muur tegenover de ingang van de kapel. Het roosvenster dat ongetwijfeld destijds voorzien was van gebrandschilderd glas, is momenteel opgevuld met een muur in natuursteen en is niet gemakkelijk te onderscheiden. De kapel van de priorij werd een schuur in het begin van de 18e eeuw en zag haar toegangsdeur omgeven door bakstenen in de 19e eeuw, het werk van een van de bewoners van de boerderij. Wat Saint-Sevère betreft, zijn relieken hebben Meeffe verlaten en vonden onderdak in het moederhuis in Luik. Enkel een borstbeeld van de heilige die men aanroept tegen grote droogte, wordt nog vereerd in de parochiekerk.

De kapel van Notre-Dame de Grâce werd gebouwd in 1897, zoals de cartouche in blauwe steen rechts van de deur aangeeft.

Hollandse linde (Tilia X europaea). Op het kruispunt met de Rue de Meeffe, ter hoogte van het verkeerseiland.

Een bank, een boom, een lap gras en… de Mehaigne. Vlakbij het dorpsplein van Wasseiges, nodigt de Mehaigne uit voor rust en ontspanning. Gezeten op de bank bij de rivier, kunt u van al zijn charmes genieten. Dertig soorten vissen zwemmen rond in deze rivier die zich nu eens rustig, dan weer levendig toont, maar die het door de menselijke activiteiten soms moeilijk heeft om de grote diversiteit van zijn vispopulatie te behouden. Teneinde de waterlopen te helpen bij het behoud van hun diversiteit, hun waterkwaliteit te herstellen en hun oevers aangenaam te maken, werden Riviercontracten op punt gesteld. Zij nodigen uit tot deelname en engagement van iedereen die zich van dicht of van ver interesseert aan waterlopen, zoals buurtbewoners, vissers, gemeentelijke mandatarissen… Het beheerscontract wordt vastgelegd en het Riviercomité zorgt voor een goed functioneren ervan. De Mehaigne maakt deel uit van het Riviercontract van de benedenloop van de Maas en heeft de burgers ingrijpend betrokken bij de voorbereiding van het contract. Een manier om zich de rivier op een intelligente manier weer toe te eigenen.