Un deux roues s'il vous plaît - fietstocht 9

U bevindt zich voor het oude treinstation van Wasseiges. Het werd gebouwd op het einde van de 19e eeuw en omvat twee gebouwen, een voor de inontvangstneming en een andere als opslagplaats. Later bouwde men een woonst naast het gebouw voor inontvangstneming dat een verdieping bijkreeg. Het stationnetje van Wasseiges maakt deel uit van een interessant verhaal over een treintje dat 40 jaar lang de streek doorkruiste, van 1879 tot 1918. Dat was de Zaman trein. Joseph-Emmanuel Zaman was een rijke industrieel uit Brussel die zich begon toe te leggen op de teelt van suikerbieten nadat hij in het kasteel van Wasseiges kwam wonen. Samen met landbouwers uit de streek stichtte hij de suikerfabrieken van Boneffe en Ambresin. Om zijn productie gemakkelijk te kunnen vervoeren, besliste hij een spoorlijn aan te leggen die de twee suikerfabrieken verbond. De Zaman trein, zoals hij genoemd werd, was ook verbonden met het bestaande spoorwegnet, waar hij aansluiting mee had in het station van Noville-Taviers. Een smalspoor (71 cm) liep voortaan door de streek over een afstand van bijna 10 km. De Zaman trein vervoerde niet enkel suikerbieten maar ook goederen en reizigers. Langs het traject werden acht stations gebouwd en een depot in Ambresin. De remises voor wagons en locomotieven zijn vandaag noch zichtbaar op de site van de oude suikerfabriek. Er werden ook twee bruggen aangelegd, een in Wasseiges en een in Branchon. Deze laatste was een echt kunstwerk en vestigde mee de faam van de Zaman trein: het was een metalen viaduct, 127 meter lang en 5,5 m hoog.

Het is nu meer dan 2000 jaar dat de Romeinse heerweg die Bavay (F) met Keulen (D) verbond ons land doorkruist op een ZW – NO as. De route werd gebruikt door reizigers en handelaars en bevorderde de uitwisselingen en communicatie tussen de volkeren. Het is een van de oudste symbolen van de Europese eenheid. De heerweg werd in gebruik genomen rond 20-15 voor Christus en verbond de nieuwe commerciële en administratieve centra met elkaar, zoals Bavay en Tongeren. Hij had een aantal zijwegen die door het platteland liepen naar nederzettingen (vici) zoals Braives. Vanuit Bavay volgt de Romeinse heerweg een rechtlijnig tracé waarvan afgeweken wordt ter hoogte van Gembloux, om opnieuw verder te gaan van Omal naar Tongeren. Hij volgt een heuvelkamlijn en de waterscheiding van de Maas en de Schelde. Vanaf Gembloux omzeilt hij de valleien van de Orneau en de Mehaigne. De heerweg werd aangelegd met gebruik van ter plaatse gevonden stenen en materialen. Hij was lichtjes bol om het water gemakkelijker te laten wegstromen. Zijn breedte bedroeg 6 à 7 m en hij was geflankeerd door zijdelingse grachten op 20 meter van de centrale as. Langs weerszijden van de weg kan men tal van tumuli ontdekken, wat zorgt voor enig reliëf in de vlakte van Haspengouw.

Haspengouw is een uitgestrekte streek met veel aspecten en invalshoeken. Men spreekt bijvoorbeeld van Luiks en Naams Haspengouw, droog en vochtig Haspengouw, maar een naam zegt niet altijd alles en diegenen die de streek het best kennen, definiëren haar vooral via haar functie: voeden. Haspengouw is namelijk de graanschuur van België. Met haar vruchtbare, slib bevattende bodem, met haar immense bieten- en graanvelden, bezit de streek een weergaloos voedingspotentieel. Ze heeft een ‘openfield‘ landschap, Engels voor open veld, en dat is een zeer toepasselijke term want de velden strekken zich uit tot aan de einder, zonder hagen of afsluitingen om ze te scheiden. Een landschap dat gaat vervelen? Nee, want Haspengouw is veel meer dan dat. Links en rechts ontdekt u elementen die uw wandeling toch afwisselend en nog interessanter zullen maken: een bomenrij, een geïsoleerde boerderij, een holle weg, grazende koeien in de weides, een vallei, beekjes, kleuren die veranderen in functie van licht en duisternis of in functie van de teelten en de seizoenen. Wat een diversiteit! En dan hebben we het nog niet eens gehad over de flora en fauna in deze genereuze streek. Uw tocht zal verre van monotoon zijn, dankzij het palet landschappen dat Haspengouw aanbiedt.

Wie was ‘Notre Dame de Bon Secours’ (Onze-Lieve-Vrouw van Goede Bijstand)? Na haar verschijning in Lourdes in 1858, is de Maagd Maria ook verschenen in 1859 in het dorpje Champion in de Verenigde Staten, in het noordoosten van Wisconsin, vlakbij de Grote Meren. Een jonge Belgische boerin met de naam Adèle Brise, had er drie ontmoetingen met de Maagd. Bij die gelegenheid gaf de Maagd volgende opdracht aan het meisje: “Verspreid het katholieke geloof bij de kinderen van de inwoners die soms hun geloof verliezen uit slordigheid.” Adèle nam haar opdracht ter harte en wijdde haar hele leven aan de evangelisatie van de kinderen met de catechismus en de sacramenten.

De Saint-Martinkerk werd in 1843 gebouwd op de plaats van een oude kapel die gewijd was aan Sainte-Madeleine en die een gebedsplaats was voor de inwoners van Ambresin. De oude kapel was gebouwd in kalksteen en vuursteen, in gotische stijl. Ze had de vorm van een kruis met het koor gericht naar het oosten en de ingangsdeur naar het westen. Ze was eerder klein en stond in 1780 op instorten. In die tijd kreeg ze een brand te verwerken en lange tijd bleef ze onaangeroerd. Toen de toren op 11 juli 1840 getroffen werd door een blikseminslag, werd de schade nog groter en de afbraak begon op 29 juni 1842.

5 boomhazelaars (Corylus colurna) met een omtrek van 100 cm en een hoogte van 20 m.

Sainte-Barbe, gevierd op 4 december, is de patroonheilige van iedereen die een gevaarlijk beroep heeft. Bekijk het opschrift ‘Sainte Barbe préservez nous de la mort subite et imprévue’.

Het bassin van de Mehaigne beslaat bijna 88 km². De rivier ontspringt in Saint-Denis, in de gemeente La Bruyère, komt Luiks Haspengouw binnen – waar ze 65 km doorheen vloeit – in Wasseiges en werpt zich in de Maas in Huy, en meer precies in Statte. Langs het hele traject wordt hij gevoed door tal van beekjes. Het beekje dat in de Mehaigne vloeit in Wasseiges, ten zuiden van het dorp Ambresin, is de Soile. In Haspengouw en meer precies in Wasseiges, is de Mehaigne voldoende ongerept gebleven om wandelaars aan te trekken. Langs de natuurlijke oevers kan men vaak, met een beetje geluk, kwikstaartjes en ijsvogels ontdekken. Het transparante water laat grote groene algen golven en herbergt bijna 30 verschillende soorten vissen. Langs de oevers van de rivier die zich als een slang kronkelt tussen de hem omringende vochtige weiden en velden, verrijzen oude knotwilgen die vroeger de mandenmakerijen hebben bevoorraad. Ja, de Mehaigne is dat allemaal en nog veel meer…

Kapel in baksteen en blauwe steen. Zadeldak bedekt met leien. Bovendrempel van de deur in korfboogvorm. Zijvensters halvemaanvormig. Gebouwd in 1938 en gewijd in 1939.

De boerderij van Buay ligt afgezonderd te midden van het platteland tussen Avin, Meeffe en Ambresin. Ze vormt een mooi geheel van gebouwen in baksteen, die in hoofdzaak dateren van de 19e eeuw. Net zoals de Ferme du Prieuré in Meeffe, was ze vroeger eigendom van de abdij van Saint-Laurent in Luik. Daarvan getuigt het devies van een abt op de schitterende duiventiltoren uit de 17e eeuw: ‘Fortitudine et Prudentia’, Moed en Voorzichtigheid. Ter hoogte van de omheiningsmuur ziet u het geheel van gebouwen. Zij zijn niet regelmatig geschikt rond het binnenplein waar zich in het midden de locatie van een oude mestvaalt bevindt. Wat het eerst de aandacht trekt, is de immense schuur links. Ze dateert van het einde van de 18e eeuw. Achteraan de binnenplaats lijkt het of het woongebouw, dat verschillende restauraties onderging, terugwijkt van de nutsgebouwen aan zijn rechterkant. Daar vindt u een broodoven en de bergplaats voor zijn houtvoorraad, samen met enkele stallingen.

Op het platteland zijn niskapellen op een onderbouw, ook veldkapelletjes genoemd, onverwacht te zien in de vrije natuur, maar soms bakenen ze ook een goed af. Ze staan geïsoleerd langs wegen, soms in gezelschap van een boom of een klein rond bosje. Ze zijn vaak door een familie, parochie of organisatie uit dankbaarheid opgericht; in sommige gevallen staan ze op een plaats waar een gebedsverhoring heeft plaatsgevonden of een andere indringende gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Het Waalse woord voor niskapel is ‘potale’. Het is het verkleinwoord van ‘pote' (klein gat).

De vierkante Saint-Pierrekapel, in geverfde baksteen en kalksteen, werd opgericht op het einde van de 18e eeuw. Op de bovendrempel ziet u de inscriptie ‘Saint Pierre PPN’. Rechts van de deur is een plaat ingewerkt met de gegraveerde vermelding ‘Chapelle dédiée - à Saint Pierre en 1775 - St Pierre PPN.

De Calvariekapel verrijst op een kleine hoogte en domineert het dorp Meeffe, maar men zou er kunnen passeren zonder ze op te merken want ze is gaandeweg omringd met plantengroei en bewoning. Men gaat er heen via twee stenen trappen, met vertrek aan de Rue du Berlicot en de Rue des Masures. De keurige, helemaal witgeschilderde kapel is verfraaid met pilasters en een fries van baksteen die haar nog eleganter maken. De achterkant van de kapel, met afgeronde muren, is niet toegankelijk. De meer sobere zwarte toegangsdeur met erboven een gemetseld kruis dat reikt tot aan de fries, heeft vier verticale spleten die echter niet direct iets van het interieur van de kapel laten zien. Men moet een tiental treden op gaan – opgelet, wankele trapleuning – en vlak bij de openingen gaan staan om het interieur te ontdekken. Een ijzeren hek op een meter van de ingang scheidt het altaar van de bezoekers. Op het altaar bevinden zich verschillende geverfde plaasteren beelden met een afbeelding van Christus en Maria. Aan de voorkant van het altaar ziet u de inscriptie ‘Souvenir de la famille Sauvenier frères et sœurs 1884’. Op de hoogte, misschien een feodale motte of een Romeinse tumulus, krijgt u een panorama van 360° van de straten van Meeffe.

Een beek is een ondiepe waterloop met een bescheiden debiet, gevoed door natuurlijke bronnen of een drainagebekken, vaak voortkomend van een vijver, een meer of een rivier. Een beek kan droog komen te staan bij grote droogte, want zijn bron is afhankelijk van de weersomstandigheden. De Rhée heeft de Soile als bijrivier.

Door Meeffe kabbelen verschillende waterlopen. De Mehaigne, de Soile, de kleine en de grote Rhée vloeien onder de bruggen en straten van het dorp. Zij worden zelf gevoed door verschillende bronnen. Het is dus niet verwonderlijk om een fontein te vinden in Meeffe. Het kleine bassin van de fontein wordt gevormd door een vierkant in blauwe steen. De grote ovale en bolle steen aan de rand van het bassin diende ongetwijfeld om de was te doen. Juist achter de fontein is een recente en grote niskapel, ook in natuursteen, gewijd aan Sainte-Claire. Ze bevat een beeldje van de patroonheilige van de blinden. Maar wat op deze plek interessant is, dat is de fiets achterlaten en te voet het paadje volgens langs de niskapel. Na enkele meters gaat u over u de kleine brug over de Rhée en vervolgt u deze charmante wandeling tussen de tuinen en huizen van de Rue du Tiers. Op het einde van het pad neemt u rechts, gaat u opnieuw over de Rhée, nogmaals naar rechts en u bent in de Rue des Fontaines. Een leuke wandeling in Meeffe! Kent u overigens de oorsprong van de naam Meeffe? Het achtervoegsel ‘effe’ of ‘affia’ is van Keltische oorsprong en zou ‘lopend water’ betekenen. Maar volgens de Waals historicus Maurice Bologne, zou Meeffe voortkomen van ‘Maldavia’, het ‘land van de moerassen’. En dan is er ook nog de enthousiaste lokale historicus Joseph Deleuze, die ‘Boneffe, ‘boun aiwe’, of ‘goed water’ vergelijkt met ‘Meeffe’, ‘ma aiwe’ of ‘slecht water’. Het klopt dat het dorp destijds veel drassige gronden had.

Appels | peren | sappen Jean Luc Dardenne rue du Crocq 8, 4219 Meeffe 0478/449584 caroluc3@gmail.com KORTE CIRCUITS: appels voor sappen van de Ferme du Chant d’Oiseaux Verdeelautomaat

De boerderij die u voor u ziet, maakte vroeger deel uit van een religieuze instelling, het klooster van Saint-Sevère. Jawel, er bestond een klooster in Meeffe en de eerste bouw gaat waarschijnlijk terug tot de 7e of 8e eeuw. Enkele eeuwen later werd het bij gebrek aan bewoners afgestaan aan de benedictijnen van de Saint-Laurentabdij in Luik en werd het een priorij met enkele religieuzen. Maar het leven in de priorij van Meeffe lijkt niet op de loop van een lange rustige rivier. Doorheen de eeuwen werd ze verschillende keren geplunderd en in brand gestoken, en het aantal monniken smolt als sneeuw in de zon. Zo kwam het dat de priorij van Saint-Sevère, nog steeds eigendom van de Saint-Laurentabdij, in 1717 een boerderij werd. Er bestaan niettemin vandaag nog verschillende sporen van het religieus verleden zoals de oude steen met wapenschild boven de koetspoort met de bijna onleesbare inscriptie ‘Numinis Ope’. Dat is het devies van Oger de Loncin, abt van Saint-Laurent (1586-1633). Kijk nu naar rechts, u ontdekt een gebouw in natuursteen dat sterk afsteekt tegenover de overige die vooral in baksteen zijn opgetrokken. Het is de oude romaanse kapel van het klooster. Ze heeft zeker enkele gotische aanpassingen ondergaan, zoals het roosvenster waarvan men de stenen omkadering kan zien op de muur tegenover de ingang van de kapel. Het roosvenster dat ongetwijfeld destijds voorzien was van gebrandschilderd glas, is momenteel opgevuld met een muur in natuursteen en is niet gemakkelijk te onderscheiden. De kapel van de priorij werd een schuur in het begin van de 18e eeuw en zag haar toegangsdeur omgeven door bakstenen in de 19e eeuw, het werk van een van de bewoners van de boerderij. Wat Saint-Sevère betreft, zijn relieken hebben Meeffe verlaten en vonden onderdak in het moederhuis in Luik. Enkel een borstbeeld van de heilige die men aanroept tegen grote droogte, wordt nog vereerd in de parochiekerk.

Saint-Donat wordt aangeroepen voor bescherming tegen onweer, storm, bliksem, donder en andere slechte weersomstandigheden. Rond de Saint-Donatkapel uit 1806, ziet u 2 haagbeuken met opstaande takken (Carpinus Betulus) met een omtrek van meer dan 82 cm.

De drie grafheuvels uit de 2e eeuw die verrijzen op het platteland tussen Meeffe en Seron horen sinds 2013 bij het uitzonderlijk erfgoed van Wallonië. Zij bevinden zich op 4,5 km van de oude Romeinse heerweg die Bavay met Keulen verbond. Zij werden regelmatig onderzocht door archeologen en dat gebeurde ook van 5 juni tot 18 juli 2018. Nieuwe elementen hebben toen het feit bevestigd dat de graven van Seron tot de belangrijkste van de streek behoren, want al zijn ze niet zo hoog, we zien er enkel het deel aan de oppervlakte van. Recente opgravingen hebben inderdaad aan het licht gebracht dat de geïsoleerde tumulus omgeven was door een omheinde ruimte met zandsteenscherven van 29 meter op 60 cm. Wat kunnen we daaruit afleiden? De omheinde ruimte zou de scheiding kunnen betekenen tussen de wereld van de doden en deze van de levenden. Tijdens vorige opgravingen, in 1854, ontdekte men onder de geïsoleerde heuvel de resten van een houten doodskist met verkoolde menselijke beenderen en wat aardewerk. Het is heel waarschijnlijk dat deze resten niet aan een Romeins officier hebben toebehoord maar aan een rijke eigenaar van een landbouwdomein uit de omgeving, wiens slaven de aarde hebben aangebracht voor de heuvel. Aarzel niet op de tumuli van Seron te klimmen, u krijgt er een uitzicht op het omliggende platteland van Haspengouw. Zo’n vijf à zes meter boven de grond ontdekt u de dorpen Meeffe, Hemptinne en Seron. Nog meer graven zullen hun geheimen mettertijd prijsgeven, zoals deze van Merdorp, Ambresin of Avesnes.

Deze oude handpomp in gietijzer herinnert aan een niet zo ver verleden toen er nog geen kranen met lopend water waren in de huizen. De pompen verschenen in de loop van de 19e eeuw en werden in grote hoeveelheden geproduceerd in gieterijen. Men vond ze zowel op het platteland als in stedelijke milieus. Het intern mechanisme was altijd identiek, meer de vorm van de pomp kon verschillen.

In het boek ‘Les délices du Pays de Liège’, geschreven in 1744 door Saumery, beschrijft hij de omgeving (en onder meer het bos) als volgt: "Een van armen van de beek (...), komt uit een onontgonnen maar riant dal en wordt ontdekt aan de kant van het zuiden, waar het bijna op hetzelfde niveau ligt van een uitgestrekt en vruchtbaar landschap. Een kwart mijl hoger leidt deze vallei naar een donker heggenlandschap, waar lanen afgezet met allerlei soorten bomen zorgen voor een ondoordringbare afscherming van de zonnestralen. De beek die er doorheen stroomt, laat zijn water vloeien op een bodem van grind, wat de zuiverheid ervan verhoogt.”

De Notre-Damekapel werd gebouwd met baksteen en blauwe steen. Ze heeft een dak in piramidevorm met daarop een smeedijzeren kruis. Waarschijnlijk werd ze in het midden van de 19e eeuw gebouwd door de familie Wery. In 1986 werd ze gerestaureerd door de wijkbewoners. Op Hemelvaart wordt er een mis opgedragen. De kapel is eigendom van de kerkfabriek van de kathedraal van Luik. Bron: Serge Chasseur.

Quercus robur - Zomereik

De Saint-Laurentkerk heeft een neoclassicistische architectuur maar is waarschijnlijk heel oud. Tijdens de 17e en 18e eeuw had de kerk eigen bronnen en inkomsten. Die opbrengsten kwamen van het land dat ze bezat en de mudden spelt (mud = oude inhoudsmaat voor graan en andere droge waren).

Deze kapel in baksteen die in 1874 werd gebouwd door de familie Jonet, heeft een spitsboogdeur met bovendrempels in natuursteen. Het leien dak is bekroond met een kruis in smeedijzer.

Bewonder de dreef met zomerlindes (Tillia platyphyllos) die geklasseerd zijn als bijzondere bomen. Het kasteel is privébezit.

Gebouw in baksteen en blauwe steen. De kapel werd opgericht in de 18e eeuw door de familie de Hemptinne. Ze verkeert in erbarmelijke staat en herbergt een icoon van de Maagd en een beeld van de kleine Jezus van Praag

De kapel van Notre-Dame de Grâce werd gebouwd in 1897, zoals de cartouche in blauwe steen rechts van de deur aangeeft.

Een bank, een boom, een lap gras en… de Mehaigne. Vlakbij het dorpsplein van Wasseiges, nodigt de Mehaigne uit voor rust en ontspanning. Gezeten op de bank bij de rivier, kunt u van al zijn charmes genieten. Dertig soorten vissen zwemmen rond in deze rivier die zich nu eens rustig, dan weer levendig toont, maar die het door de menselijke activiteiten soms moeilijk heeft om de grote diversiteit van zijn vispopulatie te behouden. Teneinde de waterlopen te helpen bij het behoud van hun diversiteit, hun waterkwaliteit te herstellen en hun oevers aangenaam te maken, werden Riviercontracten op punt gesteld. Zij nodigen uit tot deelname en engagement van iedereen die zich van dicht of van ver interesseert aan waterlopen, zoals buurtbewoners, vissers, gemeentelijke mandatarissen… Het beheerscontract wordt vastgelegd en het Riviercomité zorgt voor een goed functioneren ervan. De Mehaigne maakt deel uit van het Riviercontract van de benedenloop van de Maas en heeft de burgers ingrijpend betrokken bij de voorbereiding van het contract. Een manier om zich de rivier op een intelligente manier weer toe te eigenen.

Hollandse linde (Tilia X europaea). Op het kruispunt met de Rue de Meeffe, ter hoogte van het verkeerseiland.

De Saint-Martinkerk is gedeeltelijk omgeven door een ommuurd kerkhof. Zij werd opgetrokken in twee fasen: de westelijke toren en de drie beuken van het schip dateren van 1773. Het koor is van 1871 en werd gebouwd door architect H.J. Maquet uit Brussel.

Deze boerderij die in de 15e eeuw afhing van het Notre-Damekapittel van Namen en van de abdij van Saint-Laurent in Luik, strekte zich uit over meer dan 175 ha en dat is meer dan een derde van het grondgebied van Wasseiges. Zij hoorde toe aan de heer Gilles de Crupet. Voordien was ze een burcht die in 1322 betwist werd door Huy en de graven van Namen. Geholpen door Luik won Huy de veldslag. De burcht werd volledig vernield en nooit herbouwd. De boerderij die gerenoveerd werd in 1695 en 1753, heeft een defensieve allure behouden door haar torenpoort die vroeger afgesloten was door een ophaalbrug.

Op het einde van de 12e eeuw kwamen er baljuwschappen in onze provincies. Dit gerechtelijk-administratief systeem dat uit Frankijk was overgewaaid, werd onder meer toegepast in het graafschap Namen en Wasseiges. Deze laatste gemeente werd gekozen als hoofdplaats van het baljuwschap en hield toezicht op ongeveer 29 dorpen in het noordoosten van de provincie Namen en enkele gemeentes in het westen van de provincie Luik. Aan het hoofd van het baljuwschap stond de baljuw die niet noodzakelijk tot de adel moest behoren en die de functie had van rechter, militaire chef en ontvanger van belastingen en boetes. In de loop der eeuwen verzwakte hun macht en in de 18e eeuw was de functie herleid tot eenvoudig toezichter. De baljuw was benoemd voor het leven, maar vanaf 1730 werd hij slechts benoemd voor 3 jaar. De Franse Revolutie en de annexatie van België maakten een einde aan het baljuwschap van Wasseiges. Uit die periode rest in Wasseiges enkel de woning van de laatste baljuw, Henri Matagne, die dateert van de 18e eeuw

Productie van saffraan en afgeleide producten Éric & Sabine Léonard Rue de la Waloppe 26, 4219 Wasseiges 0496/545441 ferme.leonard@gmail.com www.safrandecotchia.com KORTE CIRCUITS : Rechtstreekse verkoop op afspraak Winkels op de boerderij:  Le Petit Graux (Petit Waret)  Terroirs & Passion (Acosse) Restaurants, kruidenierszaken, bakkers, slagers, overal in België.

Gîte op de boerderij – twee gîtes waarvan één met grote capaciteit Voor een sportieve vakantie, met ontdekking van de natuur. Voor een ontspannend weekend, om er eens uit te zijn met uw gezin. Voor uw zakelijk verblijf. Ontdek onze activiteiten: landbouw, fruitteelt en fokken van volbloed Arabische paarden. Mimie en Jean Dardenne ontvangen u hartelijk.

Gastenkamers (B&B) – 4 tweepersoonskamers en 2 studio’s Dit voormalig graandepot is mooi verbouwd en biedt nu een verzorgde gezinssfeer. Twee tweepersoonskamers (Indisch en Afrikaans, privébadkamer, tv en wifi), een studio voor ruiters (voor 2-3 personen met individuele badkamer, tv en wifi), een Amerikaanse studio (3 ind. bedden, tv en wifi) en een Canadese kamer (tweepersoonsbed, tv en wifi) delen samen een salon, een keukenhoek en een badkamer. De laatste, meer persoonlijke kamer, is de kamer van ‘Bonne-maman’ waar waardevolle herinneringen van mijn grootmoeders zijn ondergebracht (tweepersoonsbed, tv en wifi). De Moulin beschikt over een privéparking, onthaalt fietsers en motorrijders. Een groot terras geeft uit op de ruiterruimte met zijn paddocks en overdekte piste. Voor ruiters bestaat de mogelijkheid om hun paarden onder te brengen in de stallingen (boxen en weide). Naast het ontbijt biedt de eigenares, mevrouw Demaret, ook een gastentafel.

Groenten | Le Bon Melon de Fernelmont - Meloenen Adriano Boremanse & Marie-Pierre Binamé Rue du Baron d’Obin 239, 4219 Wasseiges 0474/571817 potager.wasseiges@gmail.com www.lepotagerdewasseiges.be/ KORTE CIRCUITS: rechtstreekse verkoop op het veld: vrijdag 9:00 – 17:00.

Landelijke gîte – 4 kamers, voor 12 à 14 personen (gîte met grote capaciteit) De boerderij Sainte-Adèle in Forville biedt u een gîte voor 12 à 14 personen, hedendaags ingericht in een boerderij uit 1830. De gîte telt 4 kamers, elk met badkamer en privé-wc, gratis wifi, een grote living, een zeer goed uitgeruste keuken, een speelzaal en een grote tuin aan de rand van de velden waar in de zomer biologische groenten worden geteeld. Profiteer in het seizoen van de dagelijks verse groenten uit eigen tuin. De eigenaar organiseert op aanvraag een rondleiding op zijn boerderij en initieert u in de biologische groententeelt. Fietsen staan ter beschikking. Fiets- en RAVeL-route worden op aanvraag uitgestippeld.

Het Waalse woord voor niskapel is ‘potale’. Het is het verkleinwoord van ‘pote (klein gat). Niskapelletjes bevatten een beeld van een heilige, ze komen voor op een voet of ingewerkt in een muur. In de dorpen ziet men ze vaak hoog ingewerkt in de muren van huizen. Daar worden ze geacht de inwoners te beschermen tegen ziektes. Op normale hoogte zijn ze bestemd om vereerd te worden.

Onthaal van scouts – schoolgroepen - logies – tot 30 personen Het logies dat we u aanbieden bestaat uit drie paalhutten. Zij hebben een houten structuur, zijn geïsoleerd, verwarmd en gezellig ingericht. Het zijn hutten om ‘samen te leven met de natuur’, om zich te herbronnen, terug te keren naar het authentieke leven, verschillend van wat we dagelijks gewoon zijn. De hutten bieden de gelegenheid om op te gaan in de omgeving. Ze vormen een uitnodiging tot reizen, avontuur, dromen en poëzie.

Niskapel in kalksteen in 16e-eeuwse gotiek, ingewerkt in een muur uit de 19e eeuw. Accoladeboog versierd met fleurons terugvallend op een bundel dragers met lijstwerk. Wist u dit? Het Waalse woord voor niskapel is ‘potale’. Het is het verkleinwoord van ‘pote (klein gat). Niskapelletjes bevatten een beeld van een heilige, ze komen voor op een voet of onderbouw, of ingewerkt in een muur. In de dorpen ziet men ze vaak hoog ingewerkt in de muren van huizen. Daar worden ze geacht de inwoners te beschermen tegen ziektes. Op normale hoogte zijn ze bestemd om vereerd te worden.

Witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) met historisch belang: hij werd geplant ter gelegenheid van de 150e verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid - Omtrek: 0,5 m Hoogte: 6 m.

Te midden van de begraafplaats verrijst dit classicistisch gebouw in baksteen en blauwe steen, met een onderbouw van kalksteen. U ziet een chronogram dat het jaartal 1793 vermeldt. De kerk heeft een enkele beuk met drie traveeën, verbonden met convexe panelen met de toren. De toren is vrij slank en heeft een achthoekige spits van leien. Op het portaal ziet men een kroonlijst met het chronogram: De NassaU CorroY DeCano IUbente fUnDItUs aLte eXUrglt.

Kapel gebouwd in 1951 als dank voor de genezing van een ziekte.

Op nr. 1: Fagus sylvatica purpurea - Rode beuk - Omtrek: 3,05 m – Hoogte: 22 m Cedrus atlantica blanca - Atlasceder - Omtrek: 2,80 m – Hoogte: 26 m Tilia x petiolaris -Treurzilverlinde - Omtrek: 4,12 m – Hoogte: 32 m

De Saint-Etiennekerk werd in 1772 ingeplant op de locatie van een oud gebedshuis. Het is een hoog gebouw in neoclassicistische stijl, opgetrokken in baksteen en blauwe steen, en met harmonieuze proporties. Het is een voormalige kerk van de abdij van Salzinnes (grote cartouche van een abdis, met devies en het jaartal 1772, boven het omlijste portaal). Spits van leien, van ver zichtbaar, met een peervormige punt. Groot classicistisch interieur met rijzige zuilen, ovale oculi en mooi eikenhouten meubilair: altaren, preekstoel, acht bewerkte panelen in het koor (Bijbelse scènes), beelden uit de 18e eeuw.

Tilia platyphyllos - Zomerlinde - Omtrek: 2,36 m Hoogte: 22 m

Niskapel uit de tweede helft van de 19e eeuw met rondboog ingewerkt in kalksteen. Zeer mooi kruis in smeedijzer. Geplaatst op een moderne sokkel in baksteen, na een ongeval.

Wie was dokter Goffin? Jules Goffin werd geboren in Noville-les-bois op 31 maart 1897. Hij was nog zeer jong toen de oorlog uitbrak. Maar zijn jeugdige leeftijd belette niet dat hij benaderd werd door de inlichtingendienst en vanaf 1915 werd hij actief lid van het Verzet. In 1918 werd hij in Luik aangehouden, maar bevrijd op het einde van de oorlog. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak in 1940 vervoegde hij onmiddellijk het Verzet en werd belast met de organisatie van een verzetslijn aan de Nederlandse grens. Hij omringde zich met kundige en toegewijde medewerkers en werd betrokken bij het netwerk dat de terugkeer van gevangenen en vliegtuigbemanningen organiseerde. Helaas werd hij verraden en op 15 oktober 1942 aangehouden, samen met een groot deel van de leden van zijn netwerk. Zij werden in Nederland vastgehouden en in Utrecht geëxecuteerd op 9 oktober, na een lange en pijnlijke gevangenschap.

Noorse esdoorn (acer platanoides) en een Engelse veldiep (ulmus procera)

Een gekruisigde Christus en houten beelden van de Maagd, Sainte-Brigite en Saint-Donat bevolken dit calvarie. Gebouw in baksteen met leien zadeldak. Fronton in geschilderd hout. Het werd onderhouden door de Graven d'Andigne, eigenaars van de boerderij Dompire.

Maraîchage | Le Bon Melon de Fernelmont Xavier Anciaux & Christophe Henry Rue de la Victoire 5380 Noville-les-Bois 0498/321481 xavier.anciaux@outlook.com www.coof.be/ ooexperience.be/ KORTE CIRCUITS: Coopérative : COOF online bestelling van manden russen dinsdag 14 u en woensdag 18 u voor levering of ophaling op zaterdag. Rechstreekse verkoop met zelf plukken Markt: Markt van de COOF op het veld, zaterdag 10-13 u in aanwezigheid van andere producenten.

Eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna), prunus, prunus spinosa, …

Het kasteel van Fernelmont maakt deel uit van het belangrijk erfgoed van Wallonië. Vanaf de dreef die u naar het kasteel brengt tot de eerste poort, maakt u letterlijk een sprong in de geschiedenis en belandt u in de 13e eeuw. In 1269 vestigden Godesalc de Noville – of Godescalc de Fernelmont – en enkele boeren zich op een terrein in het midden van een vijver die gevoed werd door de kleine Houyoux. Zij bouwden er een neerhof en enkele vakwerkgebouwtjes die ze omringden met een palissade. Om hun veiligheid te verhogen, kwam er in 1300 een donjon-poort in steen en die ziet u voor u. Het was de eerste versterking die op deze site werd gebouwd. De stoere donjon, met defensiesystemen en valstrikken, was ook een woonst met twee verdiepingen. Op de tweede verdieping was er een keuken met een indrukwekkende schoorsteen en een kleinere zaal waar het wapenschild is gegrift op de muur. Daarna kwam de bouw van het eigenlijke kasteel. Het werd opgetrokken in verschillende fases tussen de 16e en de 17e eeuw. En het was ook in de 17e eeuw dat het neerhof verbonden werd met de vaste grond, vóór de ingang van het kasteel. Wanneer u het pad langs de vijvers bewandelt, ontdekt u de achtergevel van het kasteel met zijn twee rijzige torens die aansluiten op de eerste verdieping.

Abdijhoeve (120 ha), voormalige eigendom van de abdij van Marche-les-Dames in de 17e eeuw. Prachtig ensemble dat geïsoleerd op het platteland ligt, aan de rand van de Route de Noville-les-Bois. Immense schuur en groot woongebouw op het einde van een vierkant binnenplein.

Tamme kastanje (castanea Sativa) en twee haagbeuken (carpinus Betulus).

De Saint-Feuillenkerk werd gebouwd in 1761 en vergroot met een travee in 1898. Deze twee jaartallen staan op het timpaan van het neoromaanse portaal met op de dwarsbalk de inscriptie: Laudetur Jesus-Christus. Amen. Dit gebouw in classicistische stijl, omgeven door een kerkhof, is opgetrokken met baksteen en blauwe steen op een basis van hergebruikte blokken zandsteen en kalksteen. De sacristie dateert van de 19e eeuw maar heeft een sluitsteen die dateert van 1761.

De ‘Reine conçue Sans Péché’ is niemand anders dan de Maagd Maria met verwijzing naar de Onbevlekte Ontvangenis. Dat laatste is een dogma van de katholieke kerk, uitgeroepen door paus Pius IX in 1854. De kapel is een eerbetoon aan de Maagd Maria, vrij van doodzonde.

De boerderij van Jonquoy behoorde toe aan de abdij van Marche-les-Dames, zij werd al vermeld in de 17e eeuw. De hergebruikte steen boven de toegangspoort vermeldt het jaar 1662 en toont het blazoen van abdis Christinne de Hinnisdel. Het woongebouw en de stallingen werden herbouwd in de 19e eeuw (95 ha).

Witte paardenkastanje (aesculus hippocastanum) - Omtrek: 3,15 m – Hoogte: 15 m.

Deze kapel dateert uit het begin van de eeuw en vervangt een veel oudere kapel. Ze is eigendom van de kerkfabriek van Marchovelette. Ze wordt beschermd door het bladerdak van deze prachtige beuk (Fagus sylvatica) die geklasseerd is als bijzondere boom. Wist u dit? De rooms-katholieke kerk heeft Saint-Roch (Rochus van Montpellier) heilig verklaard vanwege zijn hulp aan de verstotenen van zijn tijd: de pestlijders . Hij is de patroonheilige-beschermer tegen besmettelijke ziektes.

Classicistisch gebouw opgetrokken tussen 1762 en 1767 met baksteen en blauwe steen op een basis van zandsteen en kalksteen. Eén beuk met vier traveeën, zeer mooi marmeren plaveisel.

Gastenkamer (B&B) – 1 tweepersoonskamer Mooie grote kamer voor 2 personen met cocoon-sfeer in een bijgebouw aan de ingang van een rustige tuin. Alle comfort, badkamer met bad en douche, tv/wifi. Ontbijt met het gezin. Mogelijkheid voor massages met essentiële oliën.

Niskapel in kalksteen uit 1957, gebouwd op initiatief van de heer en mevrouw Omer Lambert-Poskin, die in die tijd in de aanpalende boerderij woonden.

Versterkte kasteelhoeve uit het einde van de 16e eeuw. Het kasteel van Franc-Warêt werd vernieuwd in de 18e eeuw door architect Chermanne, op vraag van de eigenaar, graaf de Groesbeeck. Chermanne vernieuwde ook de Franse tuinen achter het gebouw. Men gaat het kasteel binnen via twee bruggen over de slotgracht en een ophaalbrug die toegang geeft tot het binnenplein van de boerderij. De hoofdgevel telt een hele reeks vensters, een frontispies met drie niveaus en een driehoekig fronton wat een plechtig karakter geeft. In de rechterhoek van de gevel bevindt zich een loggia uit 1834 en een stenen fontein. Wanneer men het kleine geplaveide binnenplein betreedt, links van het kasteel, heeft men rechts toegang tot de gebouwen en links tot de oude oranjerie. Rechtover u, op een iets hoger niveau dan de tuin, bevindt zich de nieuwe oranjerie die gebouwd werd in de 19e eeuw. Het interieur van het kasteel steekt vol schatten, zoals schilderijen, meubelen en wandtapijten. De verzameling wandtapijten die geïnspireerd is op de jachtpartijen van Maximiliaan is opmerkelijk. Deze jachtwandtapijten, te zien in het Louvre, werden in Brussel gemaakt. Zij stellen de jacht op herten voor en elk van hen slaat op een maand van het jaar. Men herkent bepaalde plaatsen in Brussel en heel wat planten en dieren uit onze bossen. Het kasteel van Franc-Warêt is geklasseerd als monument.

Gastenwoning (B&B) – 16 à 18 personen La Régie ligt ingekapseld in het groen, op een heel rustige plek op 300 meter van het kasteel van Franc-Warêt (op 10 km van de stad Namen). Het volledig gerestaureerde huis, opgetrokken in blauwe steen en hout, biedt een moderne, luchtige en warme leefwereld. La Régie leent zich zowel voor een verblijf met familie, vrienden en ook voor een dagje teambuilding.

Tamme kastanje ineengegroeid met een beuk. Hij is 30 meter hoog.

Kippen met biolabel Coq des Près Anne-Marie Humblet Rue Sart Helman, 6, 5380 Franc Waret 081/83 56 70 fermedegraux@gmail.com www.facebook.com/ferme-de-graux-magasin-le-petit-graux-118268018647155/ KORTE CIRCUITS: rechtstreekse verkoop : Le Petit Graux winkel op de boerderij met een assortiment lokale producten. openingsuren: donderdag en vrijdag 14:00 – 18:00 /// zaterdag: 9:00 – 12:00 en 13:00 – 17:00. Markt: Boninne, vrijdag van 15:00 tot 19:00.

Kerk van baksteen en blauwe steen (behalve het koor in kalksteenblokken) te midden van een ommuurde begraafplaats, gebouwd van 1664 tot 1669. Boven de ingang bevindt zich een cartouche met de wapens van de familie de Groesbeeck en volgende woorden: "A Lhonneur de Dieu de Limmaculee Con/ ception de la tres saincte Vierge Marie / et de St Remy en Memoire de ses tres aymez / Pere et Mere Messir Ian Baron de Groisbeeck / et Helaine Dive le Reverendissime et illustre / Seigneur Paul Ian Baron de Groisbeeck / par la grace de Dieu Grand Prevot de / la Cathedrale et de St Denis Archidi / acre de Liege Seigneur de Franwaret / et de Iemeppe sur Sambre at commence a / faire bastire cette Eglise le 20 may / 1664 et Iat acheve Lan 1669 a Dieu / soit la lowange. »

Kapel en bijzondere boom, een grootbladige linde van folkloristische belang.

Kapel die werd gebouwd enkele jaren na de verschijningen van de Maagd in Lourdes (1858).

De Ferme du Chant d'Oiseaux heeft verschillende levens gehad. De geschiedenis van de boerderij begint in 1799, toen Charles Collignon het domein kocht en er een boerderij en woongebouw liet optrekken. In 1830 lanceerde hij zich in de mijnbouw. Na een familieconflict werd het domein overgenomen door zijn schoonzoon Gustave Dumont-Collignon. Die liet de woonst verbouwen tot kasteel. In 1914 sloeg de familie Dumont-Collignon op de vlucht en het Duitse leger bezette het kasteel. Op het einde van de oorlog was het kasteel deels vernield en de mijnexploitatie hernam zo goed als mogelijk. Enkele jaren later bracht de Tweede Wereldoorlog de faling mee van de mijnactiviteit. Het domein bleef evenwel eigendom van de familie Dumont die het verhuurde aan verschillende landbouwers. In 1985 werden de boerderij, het kasteel en de gronden verkocht aan de familie Flamand-Philippart. Na langdurige werken transformeerden zij de oude stallingen en het kasteel in een logies met grote capaciteit. Zo ontstond de eerste pedagogische boerderij van de streek. De familie zette ook de landbouwactiviteit verder en teelt seizoenproducten (meloenen, asperges...), quinoa en appels om er kwaliteitsvol fruitsap van te maken. Het team organiseert het hele jaar pedagogische activiteiten, naast extreem sportieve en natuuractiviteiten.

Deze mooie kapel is gewijd aan Sainte-Philomène en aan Saint-Valentin. Het kleine gebouw bevindt zich aan de rand van de Place Félix Moinnil in Petit-Warêt en werd in 1900 aangeboden door Lambert Smetz (de eerste steen werd trouwens gelegd door zijn dochter Louise, 6 jaar oud). De kapel werd traditioneel bezocht door gelovigen die een novene deden (gelovigen gingen er negen dagen achtereen om negen paternosters te bidden voor het bekomen van een gunst), maar ook door gelovigen die kwamen bidden voor de genezing van hun kinderen die leden aan de ‘trage koorts’.

De kerk van Sainte-Marie Auxiliatrice in Petit-Warêt is gebouwd in neoclassicistische stijl. Het portaal van de toren toont het jaartal 1840. Het gebouw werd vergroot aan de oostelijke zijde en in 1871 voorzien van zijbeuken door architect J.L. Blandot uit Huy. De kerk heeft grote vensteropeningen met glas-in-loodramen en verder een opmerkelijke preekstoel en altaar. In 2012 werd ze opnieuw geschilderd met fondsen van de kerkfabriek en dankzij de tussenkomst van een milde inwoner van de gemeente.

De Place Félix Moinil, geïnaugureerd in 2015, is een gezellige plaats voor de inwoners, met sportterreinen en spelen voor kinderen die er een leuke ontmoetingsplaats vinden.

Op de oude begraafplaats van Petit-Warêt werden 66 graven als ‘bijzonder’ beoordeeld en sommige worden onderhouden door de gemeentelijke diensten. De selectiecriteria voor deze graven waren van historische en artistieke aard. Bij de graven zijn er 3 van historisch belang, 17 van artistiek belang, 6 van mensen die in 14-18 zijn overleden en 40 die in de periode 40-45 zijn gestorven (sommige graven behoren tot meerdere categorieën).

‘Pontillas aan zijn kinderen 1914-1918 1940-1945’ Dodenmonumenten zijn veelzeggende getuigen, niet om de realiteit van de oorlog te begrijpen, maar om de voorstelling ervan te zien door tijdgenoten. De monumenten maken van de oorlog iets dat aangeeft dat men niet voor niets is gestorven, dat de mensen een identiteit en een toekomst hebben. (Bloed en stenen, de oorlogsmonumenten 1914-1918 in Wallonië). Tijdens het interbellum werden honderden monumenten opgericht: van eenvoudige platen tot complexe grafmonumenten. De gemeenschappen wilden rouwen om het verlies van hun kinderen, hun herinnering behouden en de namen van de helden vastleggen op steen. Het dorp Pontillas heeft verschillende inwoners van zijn kleine gemeenschap verloren. In de kerk zelf kan men op een portaal de Heilige Maagd zien met op haar knieën het lichaam van een net gesneuvelde frontsoldaat.

Twee witte paardenkastanjes niet ver van de Kasteelhoeve van Ramet (Aesculus hippocastranum)

De classicistische kerk van Pontillas dateert van 1790, zoals de steen halverwege de torengevel aangeeft. Het koor van zijn kant dateert van de tweede helft van de 17e eeuw. De toren en de zijgevel hebben een rond raam. De kerk is gewijd aan Saint-Martin. Het gebouw paalt aan een klein ommuurd kerkhof, waar een stenen kruis uit 1622 herinnert aan zes slachtoffers van de Dertigjarige Oorlog (17e eeuw). Maar wie was Saint-Martin (of Sint-Maarten) aan wie bijna 500 kerken en kapellen zijn gewijd in Wallonië en die al 17 eeuwen lang vereerd wordt in onze streken? Maarten werd in de 4e eeuw geboren in Hongarije, toen een Romeinse provincie. Zijn vader was heiden en militair, en hij groeide op in Pavia waar zijn vader gelegerd was. Nadat hijzelf soldaat en christen was geworden, kwam hij terecht in een garnizoen in Gallië en het was in de Franse stad Amiens, nauwelijks 18 jaar oud, dat hij zijn beroemde geste deed tegenover een bedelaar. In ‘Het Leven van Sint-Maarten’ schreef zijn biograaf Sulpicius Severus: “Met het wapen dat hij aan zijn riem droeg, sneed hij de mantel in twee, gaf een helft aan de arme en kleedde zich met de rest” (vrij vertaald). Nadat Maarten het leger verliet – hij was dan 40 jaar – wijdde hij zich volledig aan het Geloof. Hij leefde als kluizenaar nabij Poitiers, kreeg het gezelschap van enkele ‘broeders’, stichtte het eerste monasterium van Gallië en werd bisschop van Tours. Hij evangeliseerde de Gallische provincies en was een incarnatie van de christelijke naastenliefde. Dat maakte hem een van de meest populaire heiligen van onze streken en heel wat parochies werden naar hem genoemd.

Juist naast de Saint-Martinkerk, met wie ze een ietwat tijdloos geheel vormt, bevindt zich de kasteelhoeve van Ramet, een vierkanthoeve van baksteen en natuursteen uit de eerste helft van de 18e eeuw. Het centrale portaal is omgeven door een hoge rechthoekige frontispies en begrensd door in reliëf gemetselde pilasters. Het geheel is bekroond met een driehoekig kroonwerk dat een steen met een wapenschild bevat. Op het geplaveide binnenplein, verdeeld door een muur, ziet u links het kasteel en rechts het woongebouw van de boerderij. Het kasteel, waarvan men enkel de straatgevel kan zien, trekt niet meteen de aandacht : de vensters zijn weggewerkt en de deur uit de 20e eeuw en het binnenplein zijn bedekt met stenen. De beste plaats om dit geheel te bekijken, is het linker uiteinde van het gebouw. U ziet er ook de ingang van een park met een vijver. De bomen van het park verbergen verschillende gebouwen die het oude kasteel van Ramet vormen. Op de gevel ontdekt men vensters met een bovendrempel uit de 19e eeuw, waarvan sommige een oculus vertonen. De rode kleur van de baksteen steekt mooi af tegen het omringende groen. Een parel in een groen doosje!

www.legoutdemapassion.be/

IJs | Sorbets | ijstaarten | yoghurt | kwark | pudding | rauwe melk Joëlle & Virginie Delcourt rue Mahy 29, 5380 Noville -les-Bois 081/83.49.54 0477/19.18.72 fermedugrosmaillet@skynet.be lafermedugrosmaillet.blogspot.com/ KORTE CIRCUITS: rechtstreekse verkoop: winkel op de boerderij kruidenierszaak: Avicole du Waya

De boerderij Montulet, voorheen de Ferme de la Tour waar de graaf en de gravin verbleven, is vandaag een heterogene vierkanthoeve met gebouwen in gekalkte baksteen voor wat betreft de bijgebouwen en natuurlijke baksteen en breuksteen voor het hoofdgebouw. Dat dateert uit de 18e eeuw en kreeg een bijkomende verdieping in de 19e eeuw. Sommige stallen dateren van de 17e eeuw, andere hebben een gewelfd interieur met Toscaanse zuilen. Op enkele meters van de boerderij staat aan de rand van de weg een kapel in baksteen, helaas in bouwvallige toestand. Haar gotische deur is omgeven door een stenen lint.

De boerderij van Narmont, iets buiten het dorp Pontillas gelegen, is een oude heerlijkheid die destijds Noirmont heette. Het is een schitterend gebouw in baksteen en blauwe steen, waar men naartoe gaat langs een charmante geplaveide weg, omgeven door groen. De vierkanthoeve heeft aan de rechterkant een vestinggracht. De gevel toont het bouwjaar 1750. De blik wordt vooral aangetrokken door de twee rijen vensters van het Luikse type, gewelfd en met harpomlijsting, en met de eveneens gewelfde toegangspoort, uiterst links gelegen. Aan de kant van het binnenplein zijn de muuropeningen van hetzelfde type, behalve de deur die een rechte dwarsbalk heeft.

www.gitedelafermedeseron.com/

Drève de 26 sujets de Tilleuls à grandes feuilles (Tillia platyphyllos) Circonférence 2 mètres - Hauteur 28 mètres

Achthoekige kapel in baksteen uit het einde van de 17e eeuw, met in elke hoek een pilaster. Rondboogdeur in blauwe steen met sluitsteen, afgesloten door houtwerk met balusters en een impostvenster met straalvormige houtroedes uit de 19e eeuw. Leien dak in klokvorm met erboven een smal kruis versierd met leliën. Waarschijnlijk gebouwd door de familie Wasserwas. In 1983 gerestaureerd door de toeristische dienst van Fernelmont met de hulp van de bevolking.